Christel Geerts, professor gerontologie aan de Vrije Universiteit Brussel en voorzitter Solidaris
Vraag aan mensen waaraan ze denken bij het begrip ‘ouder worden’ en je zal vooral begrippen krijgen zoals zorgafhankelijkheid, fragiliteit en eenzaamheid. Zelden verwijst men naar positieve kenmerken, zoals wijsheid, veerkracht, toegenomen kennis en ervaring. Ook bij zorgpersoneel domineren de negatieve kenmerken in hun visie op oudere volwassenen. De beeldvorming in onze samenleving over oudere volwassenen is niet positief. Kinderen krijgen van jongs af aan verkeerde stereotypen aangeleerd via sprookjes om naar oudere volwassenen te kijken: oud wordt vaak gelinkt aan lelijk, versleten, vals en boosaardig.
Ageïsme heeft te maken met stereotypen, vooroordelen en discriminerend gedrag
Dit alles vormt een voedingsbodem voor ageïsme: een zwaar onderkende vorm van uitsluiting in onze samenleving. Ageïsme heeft te maken met stereotypen, vooroordelen en discriminerend gedrag. Het is een sluipend gif dat zich op alle niveaus en alle domeinen van de samenleving manifesteert. Leeftijdsdiscriminatie bij aanwervingen is één van de hardnekkigste vormen van discriminatie in onze samenleving (en toch ligt de samenleving er nauwelijks wakker van). Ook in de gezondheidszorg is er sprake van een toename van negatieve beeldvorming. Hierbij gaat het vooral om ontoereikende communicatie (niet met de oudere zelf praten), te veel focussen op achteruitgang en een gebrek aan een activerende houding. Klachten worden soms onterecht toegeschreven aan iemands leeftijd. Het ageïsme onder medewerkers in de gezondheidszorg neemt zelfs nog toe en vaak wordt dit gelinkt aan de toenemende tijdsdruk in de gezondheidszorg.
Kortom, de veeleer negatieve associaties met ouder worden zitten diep ingebakken in onze samenleving.
We krijgen mooie, positieve en vooral realistische portretten te zien. Mensen van vlees en bloed. Superagers elk op hun eigen manier
Zo werkt deze negatieve maat-schappelijke beeldvorming als een self-fulfilling prophecy. Dat beïnvloedt ook hoe ouderen naar zichzelf kijken. Zo werkt deze negatieve maat-schappelijke beeldvorming als een self-fulfilling prophecy. Men gaat er zich naar gedragen! En het is daar waar ook de wereldgezondheidsorganisatie meer dan aan de alarmbel trekt! Zij tonen in heel wat onderzoek aan dat het ageïsme een sterk negatieve invloed heeft op het fysiek en psychologisch welzijn van oudere volwassenen. Hoe mensen denken over veroudering heeft een grote invloed op hoe ze zich voelen!
Het is dus meer dan terecht dat S-Plus aan dit thema aandacht besteedt. Ze doen dit aan de hand van een mooie brochure en een rondreizende foto-tentoonstelling. Met foto’s ontkrachten ze de foute beeldvorming. We krijgen mooie, positieve en vooral realistische portretten te zien. Mensen van vlees en bloed. Superagers elk op hun eigen manier. Dit is de juiste manier. Soms zien we in de eerder marketinggerichte wereld oudere volwassenen geportretteerd als jonkies: dat is nergens voor nodig. We krijgen mooie, positieve en vooral realistische portretten te zien. Mensen van vlees en bloed. Superagers elk op hun eigen manier. We willen dat mensen stralen van levenslust, van optimisme - dat zie je trouwens overvloedig in deze brochure en tentoonstelling - maar daarvoor moeten ze hun leeftijd niet maskeren. Onze rimpels - die onze levensloop illustreren - hebben recht om gezien te worden.
Onze rimpels - die onze levensloop illustreren - hebben recht om gezien te worden
Dit project is o zo nodig en ik kan alleen maar hopen dat het de start is van nog veel meer initiatieven in deze richting. Willen we oudere volwassenen maximale kansen geven om gelukkig ouder te worden dan is het belangrijk dat ze een volwaardige plaats krijgen in de samenleving en dat we werken aan een positieve beeld-vorming en ageïsme bekampen. Zal daarmee alles opgelost zijn? Natuurlijk niet. Maar het is zeer zeker een stap in de goede richting.
De mate van geluk op latere leeftijd hangt vaak samen met de daarvoor afgelegde weg. Als je levenspad relatief probleemloos is verlopen, je in goede gezondheid bent, fijne sociale contacten kent en alles goed gaat met het gezin en geen financiële zorgen hebt, dan is die periode als 50-plusser vaak een bijzonder fijne periode. Als je daarentegen het gevoel hebt dat je in het leven veel kansen hebt misgelopen, als je een zwakke gezondheid hebt of je elke euro twee keer moet omdraaien, dan is het zelfs voor de grootste optimist bijzonder lastig om hoopvol ouder te worden.
Maar zoals gezegd een rechtmatige plaats krijgen in onze samenleving gebaseerd op een positieve doch realistische beeldvorming - die recht doet aan wie mensen zijn en wat ze kunnen - brengt ons meer dan tien stappen dichter bij de ideale wereld.
