In het april- en julinummer van S-Plus Mag werden respectievelijk de voorafgaande negatieve wilsverklaring en de voorafgaande wilsverklaring euthanasie behandeld. Naast deze twee bestaan er nog drie andere wilsverklaringen: de verklaring inzake de wijze van teraardebestelling, de verklaring voor orgaan-, weefsel- en celdonatie en ten slotte een document waarbij je aangeeft je lichaam aan de wetenschap te willen schenken. Ook voor deze wilsverklaringen verwijzen we naar het LEIFplan dat gratis beschikbaar is bij de apotheker of de regionale LEIFpunten.
Wilsverklaring inzake de wijze van teraardebestelling
Deze voorafgaande wilsverklaring regelt in feite je uitvaart. Net zoals de voorafgaande wilsverklaring euthanasie (maar niét de negatieve wilsverklaring) is de wilsverklaring inzake de wijze van teraardebestelling registreerbaar bij de gemeente. Na het overlijden kan de gemeente dan nagaan of er een wilsverklaring werd geregistreerd en moet de begrafenisondernemer de wens van de overledene respecteren. Op de wilsverklaring staan alle beschikbare mogelijkheden van de teraardebestelling aangeduid. Het betreft respectievelijk: begraving van het stoffelijk overschot; crematie gevolgd door begraving van de as binnen de omheining van de begraafplaats; crematie gevolgd door uitstrooiing van de as op de strooiweide van de begraafplaats; crematie gevolgd door uitstrooiing van de as in de Belgische territoriale zee; crematie gevolgd door uitstrooiing van de as op een andere plaats dan de begraafplaats of in de Belgische territoriale zee; crematie gevolgd door begraving van de as op een andere plaats dan de begraafplaats en ten slotte crematie gevolgd door bewaring van de as op een andere plaats dan de begraafplaats. Wat betreft ‘andere plaats dan begraafplaats’ zijn er een paar restricties. Zo mag de as niet verstrooid of begraven worden op openbare plaatsen en ook niet zonder schriftelijke toestemming van de eigenaar van het betreffende perceel of stuk grond, tenzij het eigendom was van de overledene. Deze toestemming moet ook aangegeven worden bij de burgerlijke stand van de gemeente van overlijden.
Naast de wijze van teraardebestelling bestaat ook de mogelijkheid om het ritueel te bepalen waarmee de uitvaart dient te verlopen
De asurn mag ook thuis worden bewaard. Na de uitvaart wordt de asurn meegegeven aan de nabestaande die door de overledene werd aangeduid. Je kan ook kiezen in welke gemeente je wilt begraven, bijgezet of uitgestrooid worden. Indien je beschikt over een uitvaartcontract is het belangrijk deze gegevens te vermelden op de wilsverklaring zodat ze mee worden opgenomen in het bevolkingsregister van de gemeente. Hierdoor kan de ambtenaar van de burgerlijke stand op het moment van de aangifte van een overlijden onmiddellijk het bestaan van dit contract melden aan de begrafenisondernemer.
Naast de wijze van teraardebestelling bestaat ook de mogelijkheid om het ritueel te bepalen waarmee de uitvaart dient te verlopen. De wetgever heeft zich beperkt tot de erkende levensovertuigingen, aangevuld met de plechtigheid volgens ‘Neutraal Filosofische overtuiging’. Hiermee wordt een plechtigheid bedoeld zonder levensbeschouwelijke rituelen en niet ingeleid door een vertegenwoordiger van een levensovertuiging (bv. een priester of iman).
Wilsverklaring voor orgaan-, weefsel- en celdonatie
Bij iedereen die in België woonachtig is mogen bij wet organen en weefsel worden weggenomen, tenzij er tegen de wegneming vooraf door de overledene verzet is geuit. Waarom dan toch nog uitdrukkelijk schriftelijk in een wilsverklaring bevestigen dat je dit toestaat? Zo vermijd je dat wanneer je nabestaanden zich in een emotionele fase hiertegen verzetten - wat dus wettelijk niet kan - de artsen toch (te lang) aarzelen en veel waardevolle organen, weefsels en cellen onbruikbaar worden.
In deze wilsverklaring zijn er vier verschillende mogelijkheden. Bij elke mogelijkheid kan je je zowel uitdrukkelijk verzetten, uitdrukkelijk toestemming verlenen als een eerdere verklaring intrekken.
- Orgaandonatie voor transplantatie. Hierbij worden na het overlijden de organen weggenomen enkel om ze te transplanteren bij mensen die hierop wachten.
- Donatie van menselijk lichaamsmateriaal voor transplantatie. Hierbij worden na het overlijden weefsels en cellen (bv. kraakbeen, aders, hartkleppen, oogweefsel, stamcellen …) weggenomen enkel om ze te transplanteren bij mensen die hierop wachten.
- Donatie van menselijk lichaamsmateriaal voor de vervaardiging van geneesmiddelen. Hierbij wordt na het overlijden lichaamsmateriaal weggenomen om geneesmiddelen te ontwikkelen (bv. nieuwe therapieën).
- Donatie van menselijk lichaamsmateriaal voor onderzoek. Hierbij wordt na het overlijden lichaamsmateriaal (organen, weefsels en cellen) gebruikt voor wetenschappelijk onderzoek zonder menselijke toepassing. Maar dit onderzoek is vaak nodig om de zorg te verbeteren, o.a. door de kennis over het menselijk lichaam of over bepaalde ziektes te vergroten. Dit soort donatie verschilt van ‘lichaamsschenking aan de wetenschap’, wat beheerd wordt door de faculteiten geneeskunde van de universiteiten (zie verder).
Deze wilsverklaring kan worden geregistreerd bij de gemeente. Vanaf 1 juli 2020 kan dit ook bij je huisarts of kan je dit zelf online op www.mijngezondheid.be.
Bij iedereen die in België woonachtig is mogen bij wet organen en weefsel worden weggenomen, tenzij er tegen de wegneming vooraf door de overledene verzet is geuit
Wilsverklaring aangaande lichaamsschenking aan de wetenschap
Wanneer je je lichaam aan de wetenschap wil schenken, moet je een handgeschreven document opstellen waarin je een universiteit van eigen keuze aanduidt die aanspraak kan maken op je lichaam. De procedure is afhankelijk van de gekozen universiteit. Daarom is het nuttig je vooraf te informeren bij de desbetreffende dienst van de universiteit. In het LEIFplan staan alle universiteiten met hun coördinaten.
Tot slot vermelden we nogmaals dat alle hogergenoemde wilsverklaringen – buiten het document i.v.m. de lichaamsschenking dat je zelf moet opmaken – terug te vinden zijn in het LEIFplan. Hiervan werden er intussen al 880.000 exemplaren verspreid en kan daarom als hét toonaangevend hulpmiddel worden beschouwd bij het opmaken van je voorafgaande zorgplanning.
LEIFplan
Het LEIFplan bevat alle informatie die je nodig hebt om de juiste beslissingen te kunnen nemen rond het levenseinde. Het is gratis beschikbaar bij de apotheek.