Hart- en vaatziekten vormen een belangrijke gezondheidsuitdaging, vooral naarmate we ouder worden. Deze chronische aandoeningen leidden in België alleen al in 2019 tot 307.454 ziekenhuisopnames, waarbij 56,82 % mannen en 43,18 % vrouwen.
Wat zijn hart- en vaatziekten?
‘Hart- en vaatziekten’ is een verzamelnaam voor verschillende ziektes aan het hart of aan de bloedvaten. De meest voorkomende zijn coronaire hartziekten (bv: een hartinfarct) en beroertes (bv: een hersenbloeding).
Vanaf de menopauze valt de bescherming die oestrogenen bieden aan vrouwen weg
Bepalen van een risicoprofiel op hart- en vaatziekten
Het is goed om als +40-jarige man of +50-jarige vrouw jouw risicoprofiel op hart- en vaatziekten te laten bepalen door je huisarts. Voor de opmaak van het profiel zal rekening gehouden worden met de volgende risicofactoren:
- Roken
- Eerdere hart- en vaatziekten
- Erfelijkheid of familiale voorgeschiedenis
- Diabetes
- Hoge bloeddruk (meer dan 140/90 mmHg)
- Overgewicht en obesitas
- Verhoogd cholesterolgehalte
- Gebrek aan lichaamsbeweging
- Ongezonde voeding
- Verminderde nierfunctie
- Alcoholgebruik
- Reuma
- Leeftijd en geslacht
- Parodontitis
- Onderhevig zijn aan luchtvervuiling, fijn stof
De link tussen hart- en vaatziekten en het hormoon oestrogeen
Tot het ingaan van de menopauze (gemiddelde leeftijd 51,4 jaar) worden vrouwen door hun eigen natuurlijke oestrogenen, aangemaakt in de eierstokken, beschermd tegen hart- en vaatziekten. Vanaf het wegvallen van deze eigen natuurlijke hormonen valt ook deze bescherming volledig weg.
Wist je dat de eigen natuurlijke oestrogenen van vrouwen zorgen voor: de bevochtiging van de slijmvliezen, een elastische huid, een stevige bekkenbodem, een gezond vetmetabolisme, een goede botdichtheid, elastische bloedvaten, sterke nagels en gezonde haren?
Het wegvallen van oestrogeen tijdens de menopauze
Tijdens de menopauze daalt de hoeveelheid oestrogeen geproduceerd door de eierstokken. Wie zich afvraagt of het dan aangewezen kan zijn om verder de anticonceptiepil te nemen, dienen we te ontgoochelen. De dosering van de anticonceptiepil is veel te hoog. Hormoonsubstitutietherapie kan daarentegen wel ingezet worden. Alvorens deze voorgeschreven wordt door de arts, huisarts of gynaecoloog, houdt men echter rekening met alle klachten die zich voordoen door het ingaan van de menopauze, de medische voorgeschiedenis en de erfelijke belasting van de vrouw. Het is belangrijk te benadrukken dat een hormoonbehandeling alleen wordt opgestart bij ernstige symptomen van de menopauze, of wanneer het welzijn van vrouwen in het gedrang komt.
Een aantal risicofactoren voor hart- en vaatziekten hebben we zelf in handen
Levensstijladviezen
Gelukkig kunnen we ook met het toepassen van wat leefstijladvies al heel wat bereiken. Een aantal van deze risicofactoren voor hart- en vaatziekten hebben we niet in eigen handen. Een aantal andere wel. Het is dan ook niet verwonderlijk dat in menopauzeconsulten preventieve adviezen naar hart- en vaatziekten aan bod komen. Deze zijn onder andere:
- Beweging
- Beweeg voldoende: minimum een half uur per dag, waarvan 2 keer per week een half uur matig intensief (doet je lichtjes zweten). Kies de beweging die bij je past: wandelen, fietsen, zwemmen, dansen, tuinieren, petanque beoefenen, spelen met de kleinkinderen …
- Wissel elke 20-30 minuten zitten af met een bewegingsmoment.
- Drinken en tussendoortjes
- Beperk alcohol en koffie tot 2 eenheden per dag.
- Geniet van een rustgevende thee, zoals groene thee.
- Kies voor gezonde tussendoortjes, zoals noten en zaden.
- Groenten en fruit
- Eet elke dag twee stukken fruit.
- Eet minstens 300 gram groenten per dag. Er wordt aangeraden om dit te spreiden en minstens twee keer per dag groenten te eten.
- Kies voor kaliumhoudende voeding: vijgen, olijven, dadels, banaan, pastinaak, witloof of druiven.
- Vetten en oliën
- Vermijd de transvetten uit bak- en braadvet, koffiecreamer, kant en klaarproducten, gebak en zoutjes.
- Beperk de verzadigde vetten.
- Kies voor lijnzaadolie, olijfolie, sesamolie of walnotenolie.
- Vlees, vis en eieren
- Kies voor de vette visjes als haring, makreel, maatjes, sprot of heilbot.
- Eet mager vlees: kip, kalkoen, konijn …
- Eet tot zes eieren per week.
- Vezelrijke voeding en peulvruchten
- Eet vezelrijke voeding zoals haver, volkorenpasta, brood en peulvruchten.
- Zet wekelijks peulvruchten op het menu. Dit zijn bijvoorbeeld bonen, kikkererwten of linzen.
- Suikerrijke en vetrijke producten
- Vermijd geraffineerde suiker zoveel mogelijk.
- Vergeet de verborgen suikers zoals die in fruitsap, kant- en klaar maaltijden, ketchup … niet.
- Vermijd vette kazen zoals brie, camembert, feta en de vette vleeswaren zoals worst, salami, ham en paté.
- Beperk het eten van frieten, kroketten, chips, pizza ...
- Kruiden en sauzen
- Beperk mayonaise, maak zelf een lichte vinaigrette met olijfolie en (wijn)azijn.
- Beperk zout. Fleur je maaltijd op met tuinkruiden als oregano, peterselie, tijm, rozemarijn, bieslook, dille, gember of kurkuma.
- Aanpak van roken en stress
- Probeer te stoppen met roken.
- Verminder stress door sport, ontspannende momenten met vrienden, mindfulness, handwerken, schilderen … Of neem deel aan de activiteiten van de S-Plusgroep in je buurt.
Bekijk ook zeker de voedingsdriehoek en bewegingsdriehoek voor extra tips en advies. Moet je al deze tips en adviezen direct uitvoeren? Zeker niet! Bekijk zelf wat voor jou haalbaar is en waar je zelf aan wil werken.
Wordt je dagelijks functioneren moeilijk, ondanks aanpassingen aan je leefstijl? Ga dan langs bij een menopauzeconsulent in je buurt of raadpleeg je huisarts of gynaecoloog. Vergeet ook niet tot de leeftijd van 64 jaar om de 3 jaar een uitstrijkje te laten afnemen bij je huisarts of gynaecoloog. Baarmoederhalskanker kan namelijk ook na de menopauze nog voorkomen.
Dit is een artikel uit S-Plus Mag juli - augustus - september 2024. Lees hier nog meer artikels.