België heeft een ingewikkelde staatsstructuur. Je hebt het federale niveau, maar ook gemeenschappen en gewesten, provincies en gemeenten. Wie is bevoegd voor wat? Een overzicht.
Federaal
Kort gezegd omvatten de bevoegdheden van de federale overheid alles wat te maken heeft met het algemene belang. Het gaat om financiën, leger, justitie, sociale zekerheid, buitenlandse zaken, delen van volksgezondheid en van binnenlandse zaken. Pensioenen, de ziekte – en invaliditeitsverzekering maar ook overheidsbedrijven zoals de NMBS en bpost zijn dus federale aangelegenheden.
Gemeentelijk verkozenen beschikken over een ruime autonomie, onder toezicht van hogere overheden
De gemeenschappen
De federale staat bestaat uit 3 gemeenschappen, waarbij men uitgaat van taal. Je hebt de Vlaamse (Nederlandstalig), de Franse (Franstalig) en de Duitstalige gemeenschap. Omdat taal persoonsgebonden is, gaat het hier om bevoegdheden
die duidelijk met de gemeenschappen te maken hebben. Grote bevoegdheden van de gemeenschappen zijn cultuur (theater, bibliotheken, audiovisuele media …), onderwijs, gebruik van talen, persoonsgebonden aangelegenheden die aan de ene kant het gezondheidsbeleid (curatieve en preventieve geneeskunde) en aan de andere kant de hulp aan personen (jeugdbescherming, sociale bijstand, opvang van immigranten …) omvatten. Zij zijn eveneens bevoegd voor het wetenschappelijk onderzoek over hun bevoegdheden en de internationale betrekkingen die met hun bevoegdheden te maken hebben.
De Gewesten
In België zijn er 3 gewesten. Hun naam ontlenen ze aan de naam die hun grondgebied draagt. We onderscheiden het Vlaams Gewest, het Brussels Hoofdstedelijk Gewest en het Waals Gewest.
Gewesten beschikken over bevoegdheden in domeinen die met hun regio of gebied in de ruime zin van het woord te maken hebben. Dat zijn economie, werkgelegenheid, landbouw, waterbeleid, huisvesting, openbare werken, energie, vervoer, leefmilieu, ruimtelijke ordening en stedenbouw, natuurbehoud, krediet, buitenlandse handel, toezicht over de provincies, de gemeenten en de intercommunales. Ook zijn zij bevoegd voor het wetenschappelijk onderzoek en de internationale betrekkingen in de voornoemde domeinen.
In Vlaanderen zijn de bevoegdheden van de gemeenschap en het gewest samengevoegd. Ze worden uitgeoefend door de Vlaamse regering en het Vlaams parlement.
De Provincies
Elke provincie heeft op haar grondgebied de verantwoordelijkheid voor alles wat van provinciaal belang is, dus alles wat in het belang van de provincie moet gebeuren en niet valt onder het algemeen belang van de federale staat, de gemeenschappen en de gewesten, of onder het gemeentelijk belang.
De provincies oefenen hun bevoegdheden autonoom uit, maar staan wel onder controle van de Deputatie (aan Vlaamse kant) en het Provinciecollege (aan Waalse kant). De provinciegouverneur heeft een aantal bevoegdheden inzake veiligheid en ordehandhaving. Ook coördineert hij hulpacties bij rampen.
De gemeenten
Het bestuursniveau dat het dichtst bij de burger staat is de gemeente. Bij het ontstaan van de Belgische staat in 1831 waren er 2739 gemeenten. Vandaag zijn er nog 581.
De gemeenten bestonden reeds vóór de Belgische staat en ze werden erkend door de grondwet van
1831. Hun organisatie is bepaald in de wet van 1836. In 1988 verscheen de nieuwe gemeentewet. Van bij het begin van hun oprichting was er sprake van 'gemeentelijke autonomie'. Dat betekent niet dat de gemeentelijke verkozenen alles mogen doen, maar wel dat ze over een ruime autonomie beschikken in het kader van de bevoegdheden die ze uitoefenen, onder toezicht van de hogere overheden. Ieder gewest oefent het toezicht uit op de gemeenten van zijn grondgebied. Het toezicht van de andere overheden, dat zijn de gemeenschappen en de federale staat, op de gemeenten is beperkt tot de terreinen waarvoor de gemeenschappen en de federale staat bevoegd zijn.
Wil je graag meer weten?
Dan kan je terecht op www.belgium.be/nl/over_belgie/overheid.
Bron: www.belgium.be
Dit is een artikel uit S-Plus Mag april - mei - juni 2024. Lees hier nog meer artikels.