Moet je smeren als de zon niet schijnt? Is factor 30 voldoende? En kan ik wel nog bruinen met zonnecrème? We spraken met Frederic Vannieuwenborg, mede-oprichter en product-ontwikkelaar van Sundo, over de zin en onzin van zonnecrème.
Als de zon schijnt, dan genieten we met volle teugen. Net daarom durven de nadelige effecten van zonlicht wel eens vergeten of negeren. Naast licht en warmte geeft de zon ook UV-straling af. Ons lichaam heeft een bepaalde hoeveelheid UV-licht nodig, bijvoorbeeld om vitamine D aan te maken. Maar te veel straling kan ook slecht zijn voor de huid en verhoogt de kans op verbranding en huidkanker.
Huidkanker is in vele landen een van de meest voorkomende kankers
Afhankelijk van de golflengte zijn er 3 categorieën UV-straling. UVc-straling is het meest schadelijk maar wordt gelukkig tegengehouden door de ozonlaag en atmosfeer. Een deeltje UVb-stralen en veel UVa-stralen bereiken wel onze huid in mindere of meerdere mate. UVb-stralen dringen door tot in onze opperhuid waar ze zorgen voor de aanmaak van melanine die resulteert in een langere bruine kleur en een dikkere huid. Dit beschermende schild is al een eerste teken van huidbeschadiging. Blijft de huid verder onbeschermd blootgesteld dan zal ze verbranden.
UVa-stralen daarentegen worden helemaal niet zo goed geblokkeerd door wolken of ramen en zijn veel meer aanwezig, ongeacht het seizoen. Het zijn net deze stralen die dieper in de huid doordringen. Onder invloed van UVa-straling zal de huid kortstondig donkerder worden, versneld verouderen en beschadigd geraken. Zowel UVa- als UVb-stralen kunnen het DNA aantasten met mogelijk huidkanker tot gevolg.
Huidkanker is in vele landen een van de meest voorkomende kankers. Hoewel we allemaal wel weten dat we de zon rond de middaguren moeten mijden, schaduw moeten opzoeken en aangepaste kledij moeten dragen om de schade te beperken, doen we vaak net het omgekeerde; met zo min mogelijk textiel om het lijf vertoeven in de zon. Op die momenten is zonnecrème, als we ze goed gebruiken, een laatste reddingsboei voor onbelemmerd en beschermd te genieten in de zon.
Als de zon niet schijnt of als ik in de schaduw zit, dan moet ik me niet insmeren
Niet correct. UV-straling kunnen we niet zien of voelen, dus we kunnen ook niet oordelen in welke mate UV-straling aanwezig is. Afhankelijk van het grondoppervlak kan UV-straling ook gereflecteerd worden, denk aan water, sneeuw of zand. Ook het type van je parasol (kleur, dichtheid van de weving) bepaalt hoe gemakkelijk UV erdoorheen gaat, hetzelfde geldt voor het bladerdak van een boom. Dus al zit je onder een parasol of boom, je kan nog steeds verbranden.
Ook bewolking is geen betrouwbare indicator voor UV-straling. Afhankelijk van het type en concentratie heeft bewolking veelal een reducerend effect op UV-straling. Maar in sommige gevallen kan bewolking (bvb. verspreide bewolking) net het omgekeerde effect hebben en plaatselijk de UV-straling verhogen. Check daarom altijd de UV-index om te bepalen of insmeren nodig is (UV-index is 3 of meer) of niet.
Waterbestendige zonnecrème hoef je maar één keer per dag op te smeren
Dit is niet correct. Waterbestendige zonnecrème bevat ingrediënten die ervoor zorgen dat het product minder snel afspoelt van de huid. Dus na contact met water of hevig zweten blijft de bescherming beter zitten. Maar na verloop van tijd zullen de beschermende filters even goed in werking verminderen door verdunning en beweging. Ook voor waterbestendige zonnecrèmes geldt eigenlijk het advies: frequent opnieuw aanbrengen.
Zonnecrème houdt veroudering van de huid tegen
Correct. Zonnecrème is het beste middel tegen veroudering. 90 % van de huidveroudering, denk aan rimpels en pigmentvlekken, is te wijten aan de effecten van UVa-straling. Kies daarom voor een zonnecrème die ook UVa-filters bevat.
Zonnecrème houdt ook de aanmaak van vitamine D tegen
Vitamine D hebben we nodig voor botopbouw en een tekort ervan wordt ook in verband gebracht met andere ziektes zoals de werking van ons immuunsysteem, dementie, diabetes en hart- en vaatziekten. Zonlicht is onze voornaamste bron van vitamine D. Onze huid heeft namelijk UVb-straling nodig om vitamine D aan te maken. Wanneer we dat licht gaan blokkeren met zonnecrème wordt er minder vitamine D aangemaakt. De uitspraak is dus waar, maar heeft een belangrijke kanttekening. Meerdere onderzoeken toonden al aan dat gebruik van zonnecrème niet leidt tot een tekort aan vitamine D. Langdurig onbeschermde blootstelling aan zonlicht is dus geen goed advies in geval van vitamine D tekort. In dat geval zijn supplementen en voeding, rijk aan vitamine D, betere oplossingen.
Belangrijker dan een hoge SPF-waarde, is het goed aanbrengen van de zonnecrème
Een hogere SPF betekent dat de zonnecrème veiliger is
De Sun Protection Factor (SPF) is een maat voor hoe goed een zonnecrème je beschermt tegen de schadelijke effecten van UVb-straling. Om er zeker van te zijn dat de zonnecrème ook bescherming biedt tegen UVa-straling, dien je het omcirkelde UVa-sysmbool terug te vinden op de verpakking. Maar belangrijker dan een hoge SPF-waarde, is het goed aanbrengen van de zonnecrème. De vermelde beschermingsfactor wordt immers maar bereikt bij het rijkelijk en frequent aanbrengen van zonnecrème. Daar wringt het schoentje helaas te vaak. Om goed te beschermen wordt 2 milligram per vierkante centimeter huid aangeraden, dit vertaalt zich tot een halve theelepel voor het gezicht en 6,5 eetlepels voor een volledige persoon. Dit is veel, zeker als je dat dan nog eens frequent dient te herhalen omdat de aangebrachte bescherming na verloop van tijd afneemt van het type filter, weggevaagd geraakt door dagdagelijkse bewegingen en als je veel gezweet of gezwommen hebt. Het is niet onlogisch dat er te weinig gesmeerd wordt, maar het effect van de bescherming neemt hierdoor wel snel af. Frequent smeren van een hogere SPF is daarom aan te raden, want zelfs bij normaal smeergedrag is er dan nog een degelijke mate bescherming.
Zonneolie beschermd mijn huid even goed als zonnecrème
Zonneolies hebben de naam van niet tot weinig te beschermen. Er zijn namelijk heel wat zonneolies op de markt die net het bruinen stimuleren, maar weinig bescherming bieden. Echter een zonneolie met een SPF van 30 of 50 op de verpakking, biedt evenveel bescherming als een zonnecrème met diezelfde SPF.
Als mijn dagcrème al SPF15 bevat, heb ik een minder hoge factor van zonnecrème nodig
Het is goed dat er UV-filters verwerkt worden in gelaatsverzorgingsproducten, ons gezicht is immers het meest blootgesteld aan zonlicht. In wintermaanden kan dit volstaan, maar bij weersomstandigheden met hogere UV-straling kan het ook een vals gevoel van veiligheid creëren. Dagcrèmes worden typisch maar een keer per dag aangebracht en bieden vaak geen hoge bescherming. Voor een volwaardige bescherming is een goede, dikke laag nodig die af en toe opnieuw dient aangebracht te worden. Om die redenen krijgt gebruik van een volwaardige zonnecrème toch de voorkeur.
Factor 50 hoef je niet zo vaak opnieuw aan te brengen
Dit is niet waar. Van elke zonnecrème verdwijnt de beschermende laag UV-filters in meer of mindere mate door beweging en de weersomstandigheden. Factor 50 beschermt tegen meer schadelijke UV-stralen, maar niet per se langer.Daarom is opnieuw insmeren om de twee uur aangeraden, ongeacht het type zonnecrème. Zo ben je altijd beschermd. Bij zwemmen en hevig zweten, dien je nog vaker te smeren omdat de bescherming gedeeltelijk of geheel weg is na afspoelen en afdrogen.
Tussen zonnecrème met SPF30 en SPF50 zit eigenlijk maar een klein verschil
Dit is juist. Maar zoals eerder gezegd, kijk niet enkel naar de SPF, maar focus je vooral op het goed en frequent aanbrengen van zonnecrème. Beter frequent SPF30 smeren dan 1 keer SPF50.
Al zit je onder een parasol of boom, je kan nog steeds verbranden
Een kwartier voor ik mij blootstel aan de zon, smeer ik mij in met zonnecrème
Juist. Dit komt omdat verschillende ingrediënten van zonnecrèmes tijd nodig hebben om in de huid te dringen of op te drogen om een goede beschermlaag te vormen tegen UV-licht. Een nieuwe laag zonnecrème, die nog nat is, wordt ook te makkelijk afgevaagd door veel activiteit zoals sporten of werken.
Als ik mij insmeer, dan krijg ik geen bruine kleur
Dit is niet correct. Geen enkele zonnecrème kan 100 % UV-stralen blokkeren. De huid zal nog steeds bruinen, maar trager. Maar vergeet niet dat een gebruinde huid een natuurlijk reactie- en afweermechanisme is. Dus een bruine huid is een reeds beschadigde huid.
Als ik al gebruind ben, dan hoef ik mij niet meer in te smeren
Niet waar. Een gebruinde huid, is een huid die zichzelf al probeerde te beschermen tegen de zon. Maar die bescherming is vergelijkbaar met een lage SPF beschermingsfactor. De huid kan nog steeds verbranden, ook al is ze bruin.
Hoe duurder de zonnecrème, hoe beter de kwaliteit
Dit is niet correct. De producteisen en -testen zijn namelijk dezelfde voor een bepaalde SPF, ongeacht de kost van een product. Als een goedkopere zonnecrème beweert een bepaalde SPF te halen dan heeft dit product dezelfde beschermingsfactor als een duurde tegenhanger. Wel kunnen er veel verschillen zitten op ingrediënten, geur, smeerbaarheid en effect op natuur en dier.
Sundo, de producent van ’s werelds eerste slimme zonnecrème dispenser
Je hebt ze misschien al ergens gezien, de SMOTspots van Sundo. Met hun toestellen verdelen ze gratis zonnecrème met SPF30 of SPF50, zodat mensen zich beter gaan beschermen tegen de schadelijke effecten van de zon. De dispensers staan niet alleen aan de kust, maar ook op plaatsen waar we niet meteen denken aan smeren, zoals speelpleinen, zomerterrasjes, sportvelden en werven. Zo willen ze samen naar een zonveilige toekomst gaan.
Dit is een artikel uit S-Plus Mag juli-augustus-september 2023. Lees hier nog meer artikels.