De kijkdoos

26-06-2024

Dan zit een mens op z’n gemak voor de televisie. Wachtend op het volgende programma dat misschien wel de moeite waard zal zijn. Dan verschijnt er een ‘boodschap’ waar je niet blij van wordt: ‘Dit programma wordt u aangeboden door …  (vul maar in)’. Een of ander bedrijf heeft zich ingekocht en dringt zich aan de kijker op. Waar is de tijd dat je ongestoord en zonder zo’n aankondiging de tv aan kon zetten? Een tijd waarin de reclame nog niet alles in handen had. Een tijd waarin de nationale televisie het nog kon rooien met het geld dat de overheid beschikbaar stelde.

Zelfs het verslag van een oorlog, in Oekraïne of in Gaza, lijkt vaak meer op een feuilleton dan op de werkelijkheid

Die tijd is nu al lang voorbij. Zo lang dat we het nauwelijks nog merken hoe de slangenbeet van de publiciteit de kijker aanvalt. Neen, het is zo doodgewoon geworden dat niemand zich er nog aan stoort. Het hoort er helemaal bij. Maar op die manier is alles stilaan commercie geworden. Misschien is dat ook de bedoeling. Alles is ‘entertainment’, er zijn geen ernstige zaken meer. Zelfs het verslag van een oorlog, in Oekraïne of in Gaza, lijkt vaak meer op een feuilleton dan op de werkelijkheid. Zo is de toverdoos waarvan ooit voorspeld werd dat ze de mensen beter geïnformeerd en verstandiger zou maken, een slaapmiddel geworden. De kijker hoeft enkel te kijken en te blijven kijken, meer wordt niet van hem of haar verwacht. 

Wat er ook op het scherm komt, gekeken wordt er toch

Vandaar dat de allergrootste rommel, verhaaltjes over bekende families die bekend zijn omdat ze op de televisie mogen komen, geen reden meer is om het toestel uit te zetten. Wat er ook op het scherm komt, gekeken wordt er toch. Af en toe eens een klacht in een lezersrubriek of wat geklaag op de sociale media, maar voor de rest slikt de kijker alles. Maar moeten we ons dan niet afvragen of diezelfde kijker die op deze manier versuft en dom wordt gehouden, er wel toe in staat is om op een ander moment verstandige keuzes te maken? Moeten we geen heimwee hebben naar de tijd waarin men geloofde dat de televisie de wereld in de huiskamer zou brengen en zo een betere en bredere visie op die wereld zou geven? Of zijn wij er tevreden mee dat we nu enkel nog kleuterschooltelevisie krijgen? Doe dus beter een flesje château open en vermijd de kastelen op de buis.

De vertegenwoordigers

11-06-2024

De cijfers zijn bekend. Verliezers en winnaars krijgen nu nog de tijd om een aantal keer voor de camera’s uit te leggen waarom ze achteruit dan wel vooruit zijn gegaan. Voor de Vlaamse socialisten is het in elk geval een behoorlijk resultaat geworden. Een pak kiezers heeft de weg (terug?)gevonden naar een partij die sociale (en fiscale) rechtvaardigheid wil combineren met een open samenleving. Die stap vooruit was ook meer dan nodig, want anders zou ‘ons’ Vlaanderen een wel enggeestige bedoening kunnen worden. We hebben en zijn dus goed gestemd.

Ik hoorde zoveel mensen twijfelen over aan wie ze hun stem(men) zouden geven

Wat mij in de voorbije weken echter vaak heeft verbaasd, was dat ik zoveel mensen hoorde twijfelen over aan wie ze hun stem(men) zouden geven. Eigenlijk was er geen enkele partij die echt overtuigend hun precieze wensen en behoeften kon vervullen. Voor dit zagen ze wel iets in Vooruit, voor iets anders dachten ze dat Groen hun keuze zou moeten worden en sommigen vonden evengoed een deel van hun wensen bij CD&V, N-VA of Open VLD beantwoord. Zij wilden eigenlijk zelf een mix maken van alle partijen en er die dingen uitpikken die ze persoonlijk belangrijk vonden. Zo’n combinatie kon natuurlijk als ze zélf een lijst zouden opstellen, waarin ze al hun voorkeuren een plaats konden geven. Elke Vlaming zijn eigen lijst! Dé oplossing, dé weg naar vrede en geluk!

De politiek dient niet en mag ook niet dienen om individuele wensen te vervullen

Natuurlijk is zo’n gedachte toch wel simplistisch. De politiek dient niet en mag ook niet dienen om individuele wensen te vervullen. Een partij of beweging is een vereniging die een soort grootste gemene deler is van een pak verschillende overtuigingen en verwachtingen. Dat samengevoegd beeld moet een deel van de kiezers aanspreken, maar kan nooit voor honderd procent aan alle eisen beantwoorden. Vergelijk het met een gezin dat met vakantie wil. Als iedereen zijn eigen individuele voorkeur wil realiseren, dan eindigt het hiermee dat de familie nooit zal vertrekken. 

Nog moeilijker wordt het in de komende weken en maanden als die verschillende programma’s én karakters samengebracht moeten worden om één regering te vormen. Dan zullen weer zovelen ontevreden zijn omdat dit of dat niet in de overeenkomst staat. En daar zit dan het positieve van het hele proces: daar kan dan de volgende keer een speerpunt van worden gemaakt! Enzovoort. 

De goede keuze

03-06-2024

Het is bijna zover. Op de aarde, in de hemel en op alle plaatsen hangen de kandidaten voor de komende verkiezingen, de stiefmoeder aller verkiezingen! Wat in de voorbije jaren allemaal niet is gebeurd of kon gebeuren, wordt nu binnenkort werkelijkheid. De spanning is hoog, want (te) veel mensen hebben zich de voorbije jaren van de politiek afgewend.

Zelfs kiezers die vroeger geloofden in een sociale boodschap durven in de richting van de valse volksvrienden kijken

Dat toch redelijk dominante gevoel, dat de politiekers eigenlijk weinig doen voor ‘de mensen’, dat er velen zijn die er hoofdzakelijk bij zitten om zichzelf te vertegenwoordigen, zorgt voor onrust. Een onrust waarvan partijen als Vlaams Belang in grote mate profiteren. Zelfs kiezers die vroeger geloofden in een sociale boodschap, in een samenleving waarin iedereen aan z’n trekken kon komen, durven in de richting van de valse volksvrienden kijken. Het komt er voor de andere partijen dus op aan een beter verhaal te schrijven. Geen lege beloften te maken die toch nooit gerealiseerd zullen worden. Kandidaten naar voren te schuiven die rechtvaardigheid en eerlijkheid allerbelangrijkst vinden. Kortom, proberen echt beter te gaan doen.

De klimaatzorgen worden tijdelijk wat naar de achtergrond gedrukt

Intussen is er weinig aandacht voor de grote problemen die ons te wachten staan. De klimaatzorgen worden tijdelijk wat naar de achtergrond gedrukt. Ja, ja, iedereen weet dat er een probleem is, maar we zullen dat wel oplossen. Met nieuwe technologie, ‘duurzame’ economie, enz. Maar de toch alarmerende toestand van onze drinkwaterreserves, daar willen we het liever niet over hebben. Wel over koopkracht en niet over het feit dat we echt, zo snel als mogelijk, een andere economie moeten hebben, een economie die niet eeuwige groei vereist, die de onredelijke productie en consumptie een halt toeroept. 

Jammer genoeg zullen de bolletjes heel vaak om andere redenen worden gekleurd. Wij kunnen alleen hopen dat de komende regeringen onze toekomst en die van onze kinderen en kleinkinderen echt willen verzekeren.

1 mei

22-04-2024

Klein woordje vooraf: als sommigen wat geschokt zijn door de volgende tekst, geen probleem. Dat is een beetje de bedoeling.

1 mei nadert, maar een nieuwe lente en een nieuw geuid zitten er nog niet direct in. Straks zullen op verscheidene plekken bijeenkomsten worden georganiseerd, een viering van wat onze voorvaderen hebben bereikt. En dat is heel wat. Zoveel dat er voor de huidige generatie(s) niet veel binnen te halen valt. 

Voor diegenen die niet mee kunnen doen, moet er zeker nog gevochten worden

Natuurlijk is er een niet onbelangrijk deel van onze bevolking voor wie elke dag een strijddag is, omdat zij er niet zeker van zijn (behoorlijk) te kunnen eten, of omdat gas en/of elektriciteit zijn afgesloten, enz. Die groep zien we niet zo goed in onze samenleving. Wij weten dat ze bestaan, maar ergens ver weg van ons. Tenzij het bij iemand van onze familie of vrienden gebeurt. Voor die mensen is er nog heel veel werk te doen. Op papier zijn er veel plannen en maatregelen, maar de wachtlijsten zijn nog uitgebreider. Voor diegenen die niet mee kunnen doen, moet er zeker nog gevochten worden.

Maar voor de anderen, diegenen die eigenlijk van alles wel genoeg hebben, maar toch altijd nog wat meer verlangen. De psychiater Erich Fromm zei ooit: “We zijn een van de rijkste culturen en een van de ongelukkigste”. Elke dag wordt dat duidelijker. Op het vlak van materiële vooruitgang moeten we eerder een stop inlassen. We moeten weer gaan inzien (en ervoor kiezen) dat meer mussen in de straat, vissen in de beken en rivieren, lucht die onze gezondheid niet aantast, enz. belangrijker zijn dan de nieuwe QLED-televisie te kunnen aanschaffen of een megahypersnelinternet te krijgen. Houden we niet op met de overconsumptie voor onszelf, dan moeten we dat doen voor onze kinderen en kleinkinderen. Voor een wereld die we leefbaarder willen achterlaten dan we hem hebben gevonden. Zoals onze voorvaderen hebben geprobeerd. Vooruit ermee!

Tijd is soms veel geld

22-04-2024

Je hebt het misschien zelf gezien, dan wel gelezen in een van onze kranten. Een zogenaamde topvoetbaltrainer vertoonde zich recent langs het veld met een uurwerk dat naar verluidt nu een miljoen euro zou kosten. Losjes aan de pols hing daar dus een bedrag waar de meeste mensen zelfs niet van moeten dromen. Maar uit de krantenartikels sprak eigenlijk weinig verontwaardiging. Het leek een rariteit, maar echt negatief werd er niet over gedaan.

Ook in het ‘rijke westen’ zijn er duizenden mensen die de eindjes niet of nauwelijks aan elkaar kunnen knopen

Bij zoveel vertoon van buitensporige rijkdom kan ik toch enkel afschuw voelen. Zijn de mensen die zo’n praal nodig hebben zo arm van geest, hebben ze zo’n zwakke persoonlijkheid dat zij zich moeten oppompen met kostbare producten? Dan rijst ook de vraag hoe ver de waanzin van de spot mag gaan. In de naam van de sport mag alles, is er geen grens die het achtbare van het onwelvoeglijke scheidt. Goeie ouwe Karl had het over de godsdienst die dienst moest doen als de opium van het volk, maar zijn boodschap is achterhaald. Religie is in veel landen naar het achterplan geschoven en de plaats is gretig ingenomen door de sport. Sport is de coke van de gewone man, zou ik als variant op Marx willen stellen.

Terwijl zo’n wansmakelijk vertoon van rijkdom echt veroordeeld zou moeten worden, passeert het als een gekkigheidje, een gril van een superrijke die niet meer weet wat met zijn geld moet. En daarbij hoort een schaapachtig lachje, want velen denken dat zij ook wel zo rijk zouden willen zijn en dan dezelfde dwaasheid uithalen. Wordt het toch geen tijd dat we een halt toeroepen aan die waanzin? Ook in het ‘rijke westen’ zijn er duizenden mensen die de eindjes niet of nauwelijks aan elkaar kunnen knopen. Als zo’n miljonair er nu eens aan dacht dat mooie geld aan de voedselbanken te schenken, aan organisaties die de mensen onderaan de samenleving recht houden, dan zou hij een veel grotere meneer zijn. Als hij dat dan ook nog deed zonder er zelf in de schijnwerpers mee te gaan staan, dan, pas dan, zou ik die man kunnen bewonderen. Maar beter nog dan liefdadigheid zou een maatschappij zijn die die uitwassen naar boven én naar onderen wegwerkt. 

Tot uw dienst!

15-04-2024

Ik groeide op in een klein dorp, toen de gemeentefusies nog niet waren uitgevonden. Mijn vader werkte er als gemeentesecretaris. Hij was ook de enige bediende in het secretariaat en hij moest alles alleen doen. Na de kantooruren kwamen geregeld mensen nog eens thuis langs om b.v. een slachtvergunning te halen of een ander document dat ze nodig hadden. Overdag zaten ze op het land en hadden ze daar geen tijd voor. Dus werden ze ’s avonds nog geholpen. 

Ja, ik geloof niet dat alles vroeger beter was, maar ik hoor vandaag de dag meer en meer klachten over hoe de overheid omgaat met haar burgers

Nostalgische herinneringen? Ja, ik geloof niet dat alles vroeger beter was, maar ik hoor vandaag de dag meer en meer klachten over hoe de overheid omgaat met haar burgers. Het begon allemaal in de coronatijd toen de angst er goed inzat en de besmettingen vermeden moesten worden. Geen onverwachte bezoekers, geen troepjes mensen in een beperkte ruimte. En bijna iedereen volgde mooi de voorschriften op. Terecht, er was veel onzekerheid en gevaar. 

Jammer genoeg is de coronageest daarna blijven hangen, lang nadat de ziekte haar kracht had verloren. In x aantal gemeenten is het bezoek van de burger aan zijn overheid gereguleerd. Bijna overal kan je enkel nog op afspraak komen, netjes vooraf gepland en gereglementeerd. Het zal voor de diensten een stuk gemakkelijker zijn geworden, moet je dan denken. Maar wat voor de burger? Is het niet de burger die er – via de betaling van belastingen – mee voor zorgt dat die overheid kan werken? Mag de burger niet verwachten dat de overheid in zijn dienst werkt en niet omgekeerd? 

Nu zou je moeten denken dat de burger al dankbaar mag zijn dat hij geholpen wordt. De omgekeerde wereld. Moeten we niet terug naar de ‘openbare diensten’ als diensten voor die burger? Zou zo’n terugkeer niet heel wat ontevredenheid weg kunnen nemen? In plaats van steeds meer geld uit te geven aan jobs in de communicatie moet men tijd en ruimte maken voor dienstverlening die mensen direct helpt. Als er nog mensen zijn die ideeën zoeken voor oktober 2024, dit krijg je hier gratis!

Vooruit socialisten!

02-04-2024

Hoe gaat het nog met het socialisme in ons land? Sommigen zullen hierop antwoorden met te verwijzen naar de vooruitgang van Vooruit in de peilingen, anderen zullen opperen dat het vroeger toch beter was (de tijden van Steve lijken eeuwen geleden) en nog anderen vragen zich misschien af of het socialisme nog wel zin heeft. 

Socialisme is in de eerste én de laatste plaats een praktijk, iets wat men doet en omzet in daden

Welnu, socialisme is in mijn ogen geen geloof, een reeks van ideeën en overtuigingen waar een mens zich achter kan stellen. Dat is wat te gemakkelijk. Niemand kan zich b.v. ook katholiek noemen omdat hij goed vindt wat er in de bijbel staat en het daarbij laat. Socialisme is in de eerste én de laatste plaats een praktijk, iets wat men doet en omzet in daden. Het is gemakkelijk zich solidair te voelen en sociaal geëngageerd voor het televisietoestel. Tijd vrijmaken om een buur of kennis even uit de nood te helpen, naar iemand luisteren die het even moeilijk heeft, een handje helpen waar dat kan, ook als het niet gevraagd wordt. Kortom, die dingen doen die de wereld een beetje leefbaarder maken. Daarbij ook met de achterliggende gedachte dat er geen dankbaarheid wordt verwacht. Wie zaken doet voor een ander en verwacht dat die ander daarom duidelijk maakt hoe goed het hem allemaal heeft gedaan, is niet echt bezig als goede socialist. Geven dat eerder investeren is, kunnen we geen geven noemen.

Geven dat eerder investeren is, kunnen we geen geven noemen

Het echte socialisme veronderstelt dat wij er willen zijn voor de ander en dat wij dat onbaatzuchtig willen doen. De enige dank die wij daarbij verdienen, is de dank die we onszelf kunnen geven omdat we geprobeerd hebben het goede en het juiste te doen. Maar ook daarin moeten we bescheiden blijven. Uiteindelijk doen we dan maar wat van een mens verwacht mag worden. Anderzijds is zo’n houding in onze tijd eigenlijk revolutionair. In deze neopostsuperkapitalistische maatschappij moet je al een beetje gek zijn om het zo te doen. Maar, wees er zeker van, als we dat meer zo gaan doen, dan maken we echt een revolutie die tot succes leidt. Dan wordt de maatschappij weer een samenleving. 

Het loopt nog zo slecht niet!

19-03-2024

Voorbije zondag trok ik als vrijwilliger naar Halle. Niet op bedevaart, maar om er een handje toe te steken op de 100 km loop van Kom op tegen Kanker. Het weer was echt op z’n Belgisch, maar gelukkig hield de regen zich wat in en pas helemaal op het einde konden we het niet meer droog houden. Maar wat een gebeurtenis, wat een organisatie!

Kanker is  een ziekte die zoveel mensen direct of indirect treft

850 ploegen, met andere woorden 3400 mensen komen aan de start voor een loop van 10, 20, 30 of 40 km. Samen per ploeg 100 km. Daarrond en daartussen een massa vrijwilligers die op verscheidene plaatsen inspringen om ervoor te zorgen dat alles vlot gaat. Onder de paraplu van Kom op tegen Kanker kan er veel. Kanker is dan ook een ziekte die zoveel mensen direct of indirect treft. Elk jaar zoveel nieuwe diagnoses, zoveel mensen (en gezinnen) die hun leven op de kop gezet zien. Gelukkig ook een wetenschap die elke dag weer een stukje afknabbelt van de macht van de ziekte. Nieuwe therapieën, betere en fijnere medicatie, op zoveel plaatsen in de wereld wordt gewerkt om mee de kanker niet het laatste woord te laten hebben. En er is al heel veel bereikt. Meer en meer mensen kunnen na de diagnose en behandeling het leven weer opnemen, vaak een hele tijd nog met onzekerheid en angst, maar toch. Kanker blijft een vreselijke ziekte en de zorgsector heeft er meer dan de handen mee vol.

Zo’n dag versterkt het besef dat de wereld niet drijft op kommer en kwel 

Maar dan bij deze 100 km loop het verblijdende gevoel dat zoveel mensen zich ertoe geroepen voelen om hier deel te nemen, zovelen ook om mee te werken. Zo’n dag versterkt toch weer het besef dat de wereld niet drijft op kommer en kwel (wat we uit het journaal wel zouden kunnen afleiden). De energie en sympathie, de levenskracht en hoop die organisaties als deze op gang brengen, is het beste bewijs dat de wereld nog niet naar de verdommenis is. Iedereen die eens wat positiviteit wil bijtanken, moet hier maar eens naartoe komen. Volgend jaar afspraak in Boom! 

Verjonging

08-03-2024

“Maar… het zijn daar allemaal oude mensen!”. Misschien heb je zo’n uitspraak ook al gehoord als je probeerde wat  jongere mensen naar een of andere vereniging te krijgen. Jongeren (en dat zijn dan b.v. 40’ers) hebben alvast dat op ons, 60’ers, ‘70’ers en ouder, voor dat ze duidelijk zijn. Bovendien hebben ze zo vaak ook gelijk met die uitspraak. 

Veel, té veel van die groepen worden nog bestuurd door mensen van onze leeftijd

Gisteren was ik nog eens aanwezig bij een voordracht in onze stad en daar hoorde ik bij de mensen met wie ik in gesprek ging, steeds hetzelfde. Hoe moeilijk het is om jongere mensen actief te laten zijn in de vrijwilligersverenigingen. Veel, té veel van die groepen worden nog bestuurd door mensen van onze leeftijd. Doorstroming van nieuwe mensen gebeurt heel moeizaam of niet. Het gevolg daarvan is dat het met de jaren steeds slechter wordt. Niet dat oudere besturen geen goede dingen doen, maar wij moeten toegeven dat een mens als hij ouder wordt, gemakkelijker blijft hangen in wat hij al jaren deed en doet. Echt veel vernieuwing en creativiteit krijg je op die manier niet. 

Alles is natuurlijk een (positief) gevolg van de toegenomen levensverwachting en levenskwaliteit bij een belangrijk deel van de bevolking. De ‘vergrijzing’ is een veel te negatieve term voor het grote geluk dat wij hier hebben om een langer en gezonder leven te krijgen. Maar dat betekent ook dat jongere mensen zich niet geroepen voelen om in zo’n vereniging actief te worden. Zij voelen zich daar – terecht? – te jong voor. De natuurlijke vervanging van de generaties is als het ware stilgevallen en de ouderen blijven doorwerken omdat er zo goed als niemand bij komt. Om het met de wielersport te vergelijken: zij blijven aan de kop rijden omdat niemand overneemt. 

Om het met de wielersport te vergelijken: zij blijven aan de kop rijden omdat niemand overneemt

Het probleem vaststellen is één zaak, er een oplossing voor vinden een andere. Het zou onverstandig zijn de ervaring en werkkracht van de ouderen zomaar aan de kant te schuiven. Maar ons sociaal netwerk heeft nieuwe en frisse handen nodig. De enige manier om dat te bereiken, is mijns inziens niet af en toe één jongere kracht aan te spreken, maar te proberen een paar jongeren sàmen binnen te brengen zodat zij zich niet op een eiland voelen. En dan tijdig wat uit de weg gaan, het bestuur overdragen aan die jongeren. De natuurlijke wissel herstellen. Maar natuurlijk zelf verder actief zijn. Om jong te blijven. 

Bedank voor het kijken!

27-02-2024

Rond de jaren ’80 van de vorige eeuw begon men zich vragen te stellen rond de ontspanningsindustrie. De Nederlandse criticus en dichter Gerrit Komrij had het over de ‘treurbuis’ en de Amerikaan Neil Postman bracht met ‘We amuseren ons kapot’ een diepe kritiek op wat de televisie brengt (en dus ook niét brengt). De uitvinding die de wereld in onze huiskamer bracht, bleek toch niet in staat te zijn dat ook echt te doen. 

Hele geslachten van B.V.’s teisteren het scherm

Ook vandaag kan je op bijna alle zenders hoofdzakelijk entertainment bekijken. Hele geslachten van B.V.’s teisteren het scherm, want net als in de politiek zorgen de ouders ervoor dat hun kroost probleemloos via de kassa kan passeren. Het moet er maar een beetje uitzien alsof de kijker deelneemt aan het échte leven van zijn idolen. Daar mag best wat mee geknoeid worden, zoals de ondergang van twee diva’s onlangs bewees. De kijker kijkt toch. Zodra het toestel is aangeschakeld, en dat kan best tegelijk met de gezamenlijke maaltijd natuurlijk, is kijken de grootste activiteit in zoveel gezinnen. Wat er te zien valt, is ondergeschikt aan geluid, beweging en indien gewenst gelach. Dat laatste zo nodig kunstmatig opgewekt. 

De verdedigers van al deze rommel voelen natuurlijk aan dat de kijker hierom vraagt. De mensen willen vermaakt worden, na hun lastige en vaak vervelende werk. Want ja, die  zogenaamd hardwerkende Vlaming zou ook wel liever wat minder pezen. Zijn vele uren arbeid zijn alleen nodig om de voortdurend aangejaagde behoeften te dekken. Het ideaal is dus lui in de zetel overgaan tot dé activiteit van de hedendaagse mens: kijken. 

De mensen willen vermaakt worden, na hun lastige en vaak vervelende werk

Hebben wij ongelijk als we die evolutie betreuren? Hoe kan je van de burgers die in slaap gewiegd worden door zoveel leeghoofdige programma’s verwachten dat zij straks in juni en/of oktober een verstandige keuze maken? Als de kiezer zo al niet helemaal onverschillig is geworden, dan is hij een vogel voor de rechtse en populistische kat. Anders gezegd: moeten wij die hele amusementsindustrie niet afwijzen en vragen dat de televisie de beste mogelijkheden die zij heeft, ook echt benut? Dan mag daar altijd wat pure ontspanning bij, maar de verdwazing mag nu wel stoppen. 

P.S. De titel is bewust 'Bedank', een knipoog naar de gebiedende wijs ...

Abonneer op André Vansteenbrugge