Dat een huwelijk niet altijd levenslang stand houdt, is een open deur intrappen. Heel wat gehuwden worden vroeg of laat geconfronteerd met een gewilde of ongewilde scheiding.
Niet iedere scheiding is hetzelfde
Bij een feitelijke scheiding is het huwelijk niet ontbonden. Er bestaat nog steeds een huwelijk, maar beide huwelijkspartners wonen niet meer op hetzelfde adres. Je kan hiervoor gekozen hebben, maar een situatie kan je hiertoe ook dwingen.
Je bent feitelijk gescheiden:
- Als je huwelijk niet loopt zoals je je dit had voorgesteld. Je kan er dan bewust voor kiezen om elders een nieuw leven op te bouwen (al dan niet met een andere partner), zonder het huwelijk wettelijk te ontbinden.
- Als je huwelijkspartner opgenomen wordt in een rust- en verzorgingscentrum terwijl jij in je huisje blijft wonen, dan woon je niet meer samen en ben je feitelijk gescheiden. Je hebt hiervoor niet gekozen, maar de omstandigheden dwongen je hiertoe.
- Bij een scheiding van tafel en bed zijn de wederzijdse verplichtingen van de huwelijkspartners door een vonnis beperkt zonder het huwelijk zelf te ontbinden. Ook in deze situatie gelden dezelfde pensioenrechten als bij een feitelijke scheiding.
Je krijgt een pensioen als feitelijk gescheiden echtgenoot als je voldoet aan een aantal voorwaarden.
Invloed op het pensioen
Het pensioenstelsel van de werknemers en dit van de zelfstandigen kan aan de ene huwelijkspartner pensioenrechten toekennen op basis van de tewerkstelling van de andere huwelijkspartner.
Opgepast: In het pensioenstelsel van de vastbenoemde ambtenaren zijn er geen pensioenrechten voorzien in geval van scheiding.
Voorwaarden
Om recht te kunnen hebben op een pensioen als feitelijk gescheiden echtgenoot moet je aan een verschillende voorwaarden gelijktijdig voldoen:
- Je bent gehuwd. Wettelijk samenwonen is dus niet voldoende.
- Je bent nooit uit de ouderlijke macht ontzet.
- Je bent niet veroordeeld voor zaken waardoor je het recht op erven verloor.
- Je bent op een ander adres gedomicilieerd dan je huwelijkspartner.
- Je huwelijkspartner ontvangt een pensioen als werknemer of als zelfstandige. Zelf moet je de pensioenleeftijd niet hebben. Je mag dus gerust veel jonger zijn dan je huwelijkspartner.
- Je voldoet aan de voorwaarden om een pensioen te ontvangen (bvb. geen eigen beroepsinkomsten, geen eigen vervangingsinkomsten).
Pensioenrechten
Bij een feitelijke scheiding heb je in principe recht op de helft van het gezinspensioen van je huwelijkspartner.
Voorbeeld:
Danny ontvangt een gezinspensioen van € 1800 bruto per maand. Zijn echtgenote, Magda, is huisvrouw en jonger dan 60 jaar, zodat ze nog geen pensioen kan ontvangen.
Danny en Magda besluiten om apart te gaan wonen.
Door de feitelijke scheiding hebben zowel Danny als Magda recht op € 900 pensioen.
Merk op dat door de toekenning van een pensioen als feitelijk gescheiden echtgenote aan Magda, het pensioen van Danny wordt verminderd.
Heb je zelf een pensioen dat hoger is dan de helft van het gezinspensioen dat je huwelijkspartner zou ontvangen, dan blijf je je eigen pensioen behouden.
Voorbeeld:
Peter ontvangt een werknemerspensioen als alleenstaande van € 1600 bruto per maand. Zijn vrouw, Brigitte, ontvangt eveneens een werknemerspensioen als alleenstaande van € 1200 bruto per maand. Peter belandt in de gevangenis, waardoor ze als feitelijk gescheiden echtgenoten worden aanzien.
Het alleenstaandenpensioen van Peter van € 1600 komt overeen met een gezinspensioen van € 2000 per maand. De helft van het gezinspensioen van Peter betekent dus € 1000 per maand. Het pensioen van Brigitte is € 1200 per maand, wat hoger is dan de helft van het gezinspensioen van Peter. Hierdoor behoudt ze haar eigen pensioen, maar kan ze geen pensioen als feitelijk gescheiden echtgenote ontvangen op basis van de loopbaan van Peter.
Wettelijke scheiding
Gaat de feitelijke scheiding over in een wettelijke scheiding, dan gelden er andere regels. Dit heeft grote gevolgen op het pensioen dat je verkrijgt op basis van de tewerkstelling van je ex-huwelijkspartner.
Overlijden van huwelijkspartner
Bij een feitelijke scheiding ben je wettelijk nog steeds gehuwd. Overlijdt je huwelijkspartner, op basis van wiens loopbaan jij een pensioen als feitelijk gescheiden echtgenoot ontvangt, dan wordt je pensioen als feitelijk gescheiden echtgenote omgezet in een overlevingspensioen.
Werd jouw pensioen verminderd om aan je huwelijkspartner een pensioen als feitelijk gescheiden echtgenoot toe te kennen, dan ontvang je na het overlijden van je huwelijkspartner terug je volledige pensioen als alleenstaande.
Wet is wet
Het recht op een pensioen als feitelijk gescheiden echtgenoot is wettelijk vastgelegd. Het is niet mogelijk om onderling eventuele andere afspraken te maken.
Heb je vragen over jouw pensioenrechten in geval van feitelijke scheiding of over je pensioen in het algemeen, neem dan contact op met de pensioendienst of sociale dienst van je ziekenfonds.
Felix Van Cakenberghe