In 2024 is het weer uitkijken naar nieuwe verkiezingen. Voor de lokale en Europese verkiezingen zal er ook wat veranderen. Reden genoeg om even in gesprek te gaan met voorzitster, en ex-politica, Leona Detiège.
Volgend jaar moeten we weer naar de stembus. Wat betekent dat voor je?
Leona: “Wel, ik ben opgegroeid in een politiek nest. Zowel mijn vader als moeder waren politiek actief, en hebben ook de strijd voor de invoering van algemeen stemrecht voor vrouwen meegemaakt. Mijn vader vond het ook belangrijk dat ik als vrouw mijn stem kon laten horen. Mogen en kunnen gaan stemmen is voor mij dus heel belangrijk.”
Pas in 1948 mochten vrouwen naar de stembus voor de nationale verkiezingen. Werd daar thuis (veel) over gepraat?
Leona: “O jazeker, mijn vader was toen voorzitter van de socialistische partijafdeling Antwerpen. Mijn moeder was actief lid van de socialistische vrouwenbeweging. Ondertussen was ik zelf ook lid geworden van de partij en al een tijd actief in de jeugd- en jongerenbeweging. Er werd thuis regelmatig gediscussieerd over politiek. Mijn vader kon je gerust een feminist noemen. Hij vond het niet logisch dat het stemrecht voor vrouwen tot 1948 beperkt bleef tot de lokale verkiezingen. Hij pushte me ook om politiek actief te zijn, en er voor te zorgen dat ik mijn plan kon trekken en mijn kost kon verdienen, onafhankelijk van een man.”
Mijn vader vond het niet logisch dat het stemrecht voor vrouwen tot 1948 beperkt bleef tot de lokale verkiezingen
In welk jaar mocht jij pas stemmen? Hoe voelde dat?
Leona: “Dat was in 1964 voor de gemeenteraad en in 1965 voor het Parlement. We hadden toen ook een politiek vrij woelige periode achter de rug. Congo was in 1960 onafhankelijk geworden. In 1960-61 kregen we de Eenheidswet met de grote stakingen tot gevolg. Wetende dat het algemeen vrouwenstemrecht nog niet lang was ingevoerd. Al die dingen samen zorgden er toch voor dat ik echt fier en gedreven was om te gaan kiezen. Ik zag dit ook niet als een verplichting. Integendeel, ik vond dat een eer. Bovendien blijf ik er van overtuigd dat mijn stem een meerwaarde betekent voor de democratie en dus iets kan veranderen in de maatschappij.”
Was het voor jou meteen duidelijk op welke partij je moest stemmen?
Leona: “Ik was lid van de Socialistische Studenten en van de Jong socialisten, vader en moeder socialist. Als student heb ik mee betoogd tijdens de grote stakingen. Ik moest niet twijfelen, dat was meteen duidelijk.”
Nu zijn er sociale media, duidingsprogramma's en stemtesten om je wegwijs te maken in het politieke landschap. Hoe ging dat er aan toe de eerste keren dat jij mocht gaan stemmen
Leona: “Wel, toen had je natuurlijk ook de programma’s van de partijen. Maar belangrijk waren toch de voorlichtingsvergaderingen die werden ingericht door de partijen. Die trokken heel wat volk. Want buiten kranten, de radio en de televisie had je niet echt andere media om je te laten informeren. Die waren ook veel beperkter in aanbod dan nu. Die verkiezingsmeetings waren dus een zeer goed platform voor onder andere de socialistische kiezer. Er waren nog tal van volkshuizen waar mensen samen kwamen en konden discussiëren, maar daarnaast had je in de stad Antwerpen ook de wijklokalen. Cafés met een zaaltje achterin waar heel veel politieke vergaderingen werden georganiseerd. Er was dus zeker geen tekort aan informatie. Maar iedereen had wel zijn eigen krant.”
Vind je dat mensen nu beter geïnformeerd worden/zijn over de politieke partijen en hun programma's, dan vroeger?
Leona: “Och, het is anders. De ‘verzuiling’ van de kranten is veel minder groot. De kiezer kan veel breder informatie vinden. Of het echt veel beter is weet ik niet. Ik heb de indruk dat het vandaag moeilijker wordt om te weten dat wat verschijnt op sociale media wel objectief is? Vroeger had elke partij zijn eigen krant. Voor socialisten was dat in Antwerpen bijvoorbeeld de Volksgazet. De liberalen Het Laatste Nieuws, enz. Dat maakte het wel duidelijk voor iedereen welke mening er werd verkondigd. Over de rol van sociale media moet nagedacht worden, maar de klok terugdraaien kan en mag niet. Wij moeten die nieuwe media gebruiken.”
Ik twijfel of de afschaffing van de opkomstplicht een goede zaak is voor onze democratie
In 2024 geldt de opkomstplicht voor de lokale verkiezingen niet meer. Wat is jouw opinie hierover?
Leona: “Ik vind dat geen goede zaak. Misschien hebben jongeren daar vandaag lak aan. Maar mijn ouders en grootouders hebben wel gestreden om een algemeen stemrecht te bekomen. Gaan stemmen zie ik dus niet als een plicht, integendeel. Niks op tegen dat je je ongenoegen uit via burgerbewegingen, maar dat kan volgens mij niet de democratische verkiezingen vervangen. Als maar een deel van de bevolking gaat stemmen dan is het resultaat voor democratie toch ook niet positief. Voor mij kan het niet dat maar een minderheid van de bevolking het voor het zeggen heeft. Ik twijfel dus of die afschaffing een goede zaak is voor onze democratie. Er zullen mensen thuisblijven. Ik hoop dus dat iedereen zich geroepen voelt om in 2024 lokaal hun stem uit te brengen. Want we zien toch in andere landen, waar er enkel stemrecht is, dat de opkomst vaak vrij laag is.”
Voor de Europese verkiezingen in 2024 wordt ook de leeftijdsgrens verlaagd naar 16 jaar. Kun je je hierin vinden? Moet dit worden doorgetrokken naar alle niveaus?
Leona: “Bij elke verandering die er wordt ingevoerd zijn er altijd voor- en tegenstanders. Toen in 1981 de leeftijd van 21 naar 18 werd gebracht was het kot ook te klein. Want die jongeren gingen niet weten hoe te moeten stemmen. Maar ze mochten wel naar het leger op hun 18e. 16 jaar? Er gaat zeker nog een discussie volgen. Maar bon, misschien kan die verlaging er voor zorgen dat er een nieuwe wind waait in de politiek. Nu, ik weet niet of de Europese verkiezingen het juiste niveau zijn om die verlaging in te voeren. Gezien dat voor velen een ver-van-mijnbed show is. Bovendien zijn het aantal verkozenen beperkt. Of jongeren zich hier meer politiek betrokken gaan voelen, weet ik niet. Misschien was het beter om dat in te voeren voor de lokale verkiezingen. Ik denk maar aan speelpleinwerking of jeugdbewegingen en zeker ook het onderwijs waar jongeren toch over mee kunnen praten. Ik vind wel dat als je het doet voor het ene niveau, de andere niveaus snel mogen volgen. Daar moet geen 20 jaar tussen zitten.”
Welke raad zou je nog willen meegeven aan iedereen die gaat stemmen in 2024?
Leona: “Blijven gaan stemmen. Gebruik in hemelsnaam je recht om de mensen te verkiezen die je wil. En, voor de verkozenen. Luister naar de bevolking.”
Dit is een artikel uit S-Plus Mag oktober-november-december 2023. Lees hier nog meer artikels.