GENUANCEERDE GESPREKKEN MET ROMA, OPGETEKEND DOOR EEN NIET-ROMA
"Al onze kinderen moeten leren tellen, dát is het allerbelangrijkste. Slimme meisjes zijn nergens goed voor, ze zorgen alleen maar voor problemen. Wij lezen niet, wij leven. Wij, Roma, doen niet aan later. Wij leven ‘nu’. Wij zorgen voor elkaar. De kinderen van onze zonen zijn belangrijker dan die van onze dochters. Wij, Roma, geloven meer in mirakels dan in dokters. Lichaamsvochten raken we niet aan, paardenvlees eten we niet. Dat is heel erg ‘marime’(vies). Onderhandelen is onze specialiteit. Doordat de wereld ons discrimineert, trekken wij ons nog meer terug, en wantrouwen wij die buitenwereld nog meer, met alle gevolgen van dien. Onderwijs is hét wapen tegen honger, tegen armoede en tegen stigmatisering".
De kinderen van onze zonen zijn belangrijker dan die van onze dochters
Dit en nog veel meer korte en lange getuigenissen (negenennegentig in totaal) in Wij Roma van Margot Vanderstraeten, die onder de indruk was van het boek A false dawn. My life as a gypsywoman in Slovakia van Ilona Lacková. Vanderstraeten is bekend van de bestseller Mazzel tov (2017) en Minjan (2021) waarin ze de deur van de orthodox-joodse gemeenschap op een kier zette.
Wij Roma is geen studie over Roma maar een bundeling van verhalen van Roma, over Roma, opgetekend door een gadzje (zoals Roma niet-Roma noemen). De auteur biedt ons, via een heldere stijl, een inkijk in deze zeer gesloten – én zeer gemarginaliseerde – gemeenschap. Ze nam vele aparte gesprekken op, vooral met vrouwen omdat deze spraakzamer en opener waren dan mannen. Alle geïnterviewden wonen – met of zonder geldige verblijfspapieren – in ons land en alle ontmoetingen vonden in Vlaanderen en Brussel plaats, op die in het bedevaartsoord van het Zuid-Franse Saintes-Maries-de-la-Mer na. Delicate thema’s zoals kindhuwelijken, analfabetisme, kansarmoede, man-vrouwverhoudingen, religie, gezondheid, bedelpraktijken, komen aan bod.
Wij Roma is geen studie over Roma maar een bundeling van verhalen van Roma, over Roma, opgetekend door een gadzje (zoals Roma niet-Roma noemen)
De inleiding omvat algemene informatie over o.a. hun taal (het Romanes die verwant is aan het Sanskriet, en dus aan India, het land waar de oorspronkelijke Romastammen vandaan komen). Op de Roma-vlag (weergegeven op de binnenflap van het boekomslag) prijkt het felrode wiel met zestien spaken die symbool staan voor hun reizende volk. De vlag, bij niet-Roma amper bekend, werd in het leven geroepen in 1933 door enkele zelfbewuste Roemeense Roma-organisaties die opkwamen voor de eigenheid en de rechten van hun volk. Het is pas in 1971, op het eerste Internationaal Romani Congres, dat de wimpel als officiële Roma vlag werd erkend.
De auteur stelt dat de geschiedenis van de Roma zo complex, zo krachtig èn zo tragisch is en hun diversiteit zo enorm dat geen enkele vlag de lading kan dekken.
‘Dat er van één Roma-gemeenschap kan gesproken worden is nefast. Er zijn er talrijke en ze verschillen grondig van elkaar. Als er één kenmerk alle Roma wereldwijd met elkaar verbindt, is het, naast hun gemeenschappelijke etnische identiteit, misschien wel juist hun grote diversiteit, die het resultaat is van hun souplesse én van hun volharding’, - schrijft Vanderstraeten.
Net als Mazzeltov en Minjan is Wij Roma een vlot geschreven boek van een begenadigd auteur die nieuwsgierigheid opwekt naar het dagelijks leven van gesloten gemeenschappen! Vlug aanschaffen deze pageturner!