JEUGDZORG AAN DE KAAK GESTELD
In het boek Skunk, de geur van een destructief leven, schreef Greet Taghon mij eigenhandig een boodschap op de eerste pagina: ‘omdat elke jongere recht heeft op zijn verhaal’. Mijn nieuwsgierigheid was aangewakkerd. Ik las het boek in één ruk uit … en bleef verweesd achter. Meer zelf: ik was helemaal van mijn à propos. Is dit allemaal niet verzonnen?
Helaas niet. Het is de harde realiteit. Meer dan twintig jaar werkte Taghon in de wereld van de kinder- en jeugdpsychiatrie. Maar het is vooral de laatste zeven jaar binnen de forensische jeugdpsychiatrie die de aanleiding waren tot dit boek.
Een verfilming van het boek bleef niet uit. De gelijknamige film werd dit jaar vertoond op FFO (Filmfestivaloostende) in het kader van de Dag van de Jeugdzorg. De Belgische regisseur Koen Mortier neemt de regie in handen. Mortier debuteerde in 2007 met Ex-Drummer naar de gelijknamige roman van Herman Brusselmans), gevolgd door 22 Mei (2010) en Engel (2018).
Als hij tenslotte door de Sociale Dienst in een jeugdinstelling wordt geplaatst, krijgt hij af te rekenen met harde regels, wetten èn misbruiken
Het hoofdpersonage is Taho (fenomenale vertolking van Thibaud Dooms). Zeventien. Hij draagt oorringen en heeft een tatoeage. Op zijn linkerwang is er een klein litteken. Menigmaal wordt hij opgesloten in een vochtige, donkere kelder waar hij steeds opnieuw naar dezelfde indianenfilm kijkt. Zijn vader (Colin H. van Eeckhout), gewelddadig en onvoorspelbaar, noemt hij ‘cowboy’. Zijn moeder (Sarah Vandeursen) noemt hij ‘cowgirl, een sloerie, een slet.’ Mishandeling, seks, drugs maken deel uit van zijn dagelijks leven. Als hij tenslotte door de Sociale Dienst in een jeugdinstelling wordt geplaatst, krijgt hij af te rekenen met harde regels, wetten èn misbruiken. Hulp van zijn begeleiders (Natali Broods, Boris Van Severen, Dirk Roofthooft) baten niet steeds. Zijn verleden blijft hem achtervolgen. Er rest hem niets anders dan wraak nemen … om te kunnen leven!
Er rest hem niets anders dan wraak nemen … om te kunnen leven!
Rauw, misselijkmakend. Zo kan Skunk, over kansarmoede, kinderverwaarlozing en jeugdzorg, worden samengevat. Mortier schudt niet enkel het publiek wakker maar tevens de politiek. De harde structuren, het gebrek aan liefdevolle relaties en de 3 x 7 wisselende opvoedersomkadering in de gesloten instellingen doen bij dergelijke jongeren niks meer dan het mee ‘opsluiten’ van hun gevoelens van haat en agressie. Na de jaren van onderdrukking komen deze verdrongen gevoelens onvermijdelijk tot uitbarsting in vaak gruwelijke feiten.
Problemen in de jeugdzorg blijven een heikel punt, net als de wachtlijsten bij gesloten jeugdinstellingen. Er zijn verschillende redenen waarom jongeren in instellingen terechtkomen, maar de kern is vooral dat probleemgezinnen moeilijk te bereiken zijn voor de hulpverlening.
‘De hulpverleners ontbreekt het alleszins niet aan goodwill, maar zij botsen op een aantal grote problemen: te veel agressie, te weinig ondersteuning en te kleine budgetten’, schrijft Taghon.
Skunk werd bekroond met de Prijs van de Jeugdjury op het Tallinn Black Nights Festival en Mortier kreeg ook een speciale vermelding van de internationale Jury omwille van ‘zijn talent om authentieke momenten te creëren met cinematografische beelden en onvergetelijke, beklemmende scènes'.
Geen opwekkende maar wel een noodzakelijke getuigenis!