Bij S-Plus hechten we veel waarde aan de gezondheid van onze leden. De menopauze is een onvermijdelijk deel van het leven van elke vrouw, maar deze periode hoeft zeker niet negatief te zijn! Sterker nog, de menopauze kan een van de mooiste tijden van je leven worden. Het is echter cruciaal om goed voor onze gezondheid te zorgen. Caroline Oosthuyse, menopauzeconsulent, vertelt ons meer over de relatie tussen de menopauze en osteoporose, en hoe we hiermee om kunnen gaan.
Wat is osteoporose en wat is de link met de menopauze?
Caroline: “Osteoporose is de medische term voor botontkalking of het brozer worden van de botten. Onze botten zijn het stevigste weefsel in ons lichaam en worden voortdurend vernieuwd. In het eerste deel van ons leven is de botaanmaak groter dan de botafbraak, totdat we onze piekbotmassa bereiken rond de leeftijd van 25-30 jaar. Daarna blijft de aanmaak en afbraak een aantal jaar in evenwicht. Maar vanaf ons 40ste levensjaar wordt de botafbraak geleidelijk groter dan de botaanmaak. Dit verloopt aanvankelijk heel traag doordat de oestrogenen, die aangemaakt worden in de eierstokken van de vrouw, de botafbraak remmen. Maar zodra vrouwen in de menopauze komen en het oestrogeenpeil daalt, komt er een gigantische versnelling van de botafbraak.”
Zijn er symptomen waaraan we osteoporose kunnen herkennen?
Caroline: “Vrouwen kunnen geconfronteerd worden met spontane wervelbreuken door osteoporose, zonder dat er een trauma, zoals een val, voorafgaat. Dit kan leiden tot een verkorting van de lichaamslengte en een kromming van de rug. Hierdoor ga je meer voorovergebogen lopen, wat de longfunctie vermindert en de kans op longinfecties vergroot. Daarnaast zijn pols- en heupfracturen veelvoorkomende gevolgen van verminderde botdichtheid. In België hebben momenteel 600.000 vrouwen osteoporose.”
Osteoporose is de medische term voor botontkalking of het brozer worden van de botten
Zijn er risicofactoren die het krijgen van osteoporose verhogen?
Caroline: “Zeker. De belangrijkste risicofactoren voor het ontwikkelen van osteoporose zijn: het stijgen van de leeftijd boven de 65 jaar, ondergewicht (BMI lager dan 20), onvoldoende lichaamsbeweging, vervroegde menopauze, erfelijke aanleg, een tekort aan vitamine D en calcium, chronisch gebruik van cortisone, roken, overmatig alcoholgebruik (≥ 3 eenheden per dag) en bepaalde medische aandoeningen zoals reumatoïde artritis, diabetes, chronische obstructieve longziekte (COPD), chronische nierziekten en chronische darmontstekingen zoals de ziekte van Crohn.”
Hoe wordt de diagnose gesteld?
Caroline: “Ik adviseer vrouwen die 10 jaar in de menopauze zijn een botdensitometrie te laten uitvoeren. Hiermee kan de beginfase van botverlies, osteopenie, vastgesteld worden. Osteopenie is een aandoening waarbij de botdichtheid en botmassa afnemen, maar nog niet voldoende om van osteoporose te spreken.
Bewegen blijft belangrijk en wordt sterk aanbevolen. Activiteiten zoals traplopen, dansen of in de tuin spelen met de kleinkinderen zijn extra goed. Fietsen en zwemmen zorgen echter niet voor botopbouw, omdat het lichaamsgewicht gedragen wordt door de fiets of het water. Raadpleeg zeker ook de bewegingsdriehoek van Gezond Leven voor extra tips en advies.”
Hoe worden personen met osteoporose geholpen?
Caroline: “Osteoporose kan niet genezen worden, maar het kan wel behandeld worden met medicatie om verdere achteruitgang van de botkwaliteit te voorkomen. Bisfosfonaten worden vaak voorgeschreven, en als deze niet effectief genoeg zijn, zijn er andere medicijnopties beschikbaar. Het bespreken van specifieke medicatie gebeurt het best met een arts.”
Zodra vrouwen in de menopauze komen en het oestrogeenpeil daalt, komt er een gigantische versnelling van de botafbraak
Geldt hier ook: beter voorkomen dan genezen?
Caroline: “Uiteraard. Als menopauzeconsulent geef ik volgende adviezen:
- Zorg voor voldoende vitamine D door dagelijks minimaal een halfuur buiten te bewegen in zon- en daglicht met ontbloot hoofd en handen (ndvr: raadpleeg de campagne ‘Veilig in de zon’ van Solidaris). Eet ook voldoende vette vis, zoals zalm, forel, haring, makreel en sardienen. Deze bevatten vitamine D, evenals levertraan. Laat bij een bloedcontrole ook je vitamine D controleren om te bepalen of je supplementen nodig hebt.
- Doe een aantal spierversterkende oefeningen.
- Zorg voor voldoende calciuminname. Calcium kan worden verkregen uit groenten, fruit en noten zoals andijvie, wortels, broccoli, spruiten, kolen, bonen, waterkers, peterselie, sinaasappels, zonnebloempitten, amandelen, walnoten en hazelnoten. Deze voedingsmiddelen bevatten goed opneembaar calcium en ook voldoende magnesium.
- Neem ook regelmatig sojaproducten. Deze bevatten isoflavonen die helpen bij botopbouw.
- Stop met roken.
- Beperk alcohol en cafeïne. Deze zorgen voor een hoger verlies van calcium.
- Vermijd aluminium. Aluminium kan een negatief effect hebben op de botten doordat het een reactie aangaat met calcium en fosfor. Blootstelling aan aluminium kan plaatsvinden via pannen met een beschadigde anti-aanbaklaag, evenals door bepaalde medicijnen en deodorants. Kies voor deodorants zonder aluminiumchloride om de blootstelling te verminderen.”
Wordt er ook preventief gewerkt door het toedienen van oestrogenen?
Caroline: “Vrouwen die hormonale substitutietherapie (HST) ondergaan om hun menopauzale klachten te verlichten, worden inderdaad ook preventief beschermd tegen osteoporose. Een lage dosis wordt nu vaker voorgeschreven aan vrouwen zonder klachten die tot de risicogroepen behoren (zoals heel magere vrouwen, vrouwen met een erfelijke aanleg voor osteoporose, of vrouwen die voor de leeftijd van 45 jaar vervroegd in de menopauze kwamen). De nevenwerkingen bij het gebruik van hormonen zijn sterk gereduceerd dankzij nieuwe producten die meer lijken op onze natuurlijke hormonen.”
Dit is een artikel uit S-Plus Mag oktober - november - december 2024. Lees hier nog meer artikels.