Sinterklaas was nog maar net vetrokken toen ik op 7 december eindelijk onze plastieken kerstboom uit zijn lange zomerslaap mocht wekken. Het is een fluitje van een cent om onze boom op te zetten. Toen BamBam, onze oude trouwe kater, er nog was dacht hij altijd dat dit een speciaal feestje voor hem was. Ik heb hem meerdere malen uit de boom moeten plukken. Later lag hij alleen nog maar tussen de cadeautjes, terwijl hij met zijn staart testte hoe vast de kerstballen zaten.
De ledverlichting rol ik steeds op een plankje van een kistje wijn dat ik eens cadeau kreeg. Die tijd is allang voorbij. Ergens staat met koeienletters: ‘Hier beginnen’ op het plankje. Daar zit een draadje onder een stukje plakband. Ik kan je uit ervaring vertellen dat je dat dan ook beter doet. Het was veel werk toen ik het toch eens andersom probeerde. Het is een heel gedoe om die verrekte led-lichtjes weer in de boom aan te brengen. Geduld is dan een schone zaak.
Het kersfeest is een intiem familiefeest, mits die ene onaangename, egocentrische schoonzus het niet verpest
Lin, mijn vrouw, doet de ‘finishing touch’. Ze hangt de mooie beschilderde Russische houten kerstversieringen op die we in Sint-Petersburg op de markt bij de Kerk van de Verlosser op het bloed kochten. Ondanks Poetin zijn wandaden, vind ik die kerstversiering nog steeds mooi. Bovendien heb ik goede herinneringen aan mijn Russische collega’s die me meerdere malen veilig naar en van Antarctica hebben gevlogen.
Oude traditie
Er was een tijd dat ook wij dichter bij de natuur leefden. De door de stand van de zon veroorzaakte jaargetijden speelden toen een belangrijke rol in ons leven. Evenals de zomerse zonnewende met de langste dag, zal de winterse zonnewende met de kortste dag een rol gespeeld hebben in het leven van onze verre voorouders. Voor hen was dat zeer waarschijnlijk een magisch moment, een bijzondere gebeurtenis in de kosmos, waar men zich mee verbonden voelde.
De wetenschap vertelt een ander verhaal. Bij de zonnewende bereikt de zon, gezien vanaf de aarde, de meest noordelijkste of zuidelijkste positie. Zoals de slinger van een klok lijkt het of die heel even stilstaat, voordat hij teruggaat. Op het noordelijk halfrond gaat de zon na onze zomer in de richting van de Kreeftskeerkring. Daardoor worden de dagen hier korter, terwijl ze op het zuidelijk halfrond juist langer worden.
De Germanen beschouwden de winterzonnewende op 21 december, de kortste dag van het jaar, als het begin van het nieuwe jaar. Dat vierden ze uitbundig, evenals de latere Vikingen. Het was de dag van het lichtfeest, waarop grote vuren werden aangestoken en de drank rijkelijk vloeide. Zo werd de duisternis verjaagd en het terugkerende licht verwelkomd.
Met het Rooms Katholieke geloof kwamen de feestdagen zoals we die nu kennen. Het kersfeest is een intiem familiefeest, mits die ene onaangename, egocentrische schoonzus het niet verpest. De herdenking van de geboorte van Jezus staat hierin centraal. De Katholieken vonden het kerststalletje uit, terwijl de protestanten een boom gingen opzetten: de kerstboom. Vanwege nostalgie gaan wij op kerstavond soms nog naar de kerstmis. Je voelt dan een oude geborgenheid die er vaak niet meer is.
De traditionele decemberfeesten van weleer zijn in handen gevallen van de commercie met schreeuwende reclames en stapels cadeautjes
De traditionele decemberfeesten van weleer zijn in handen gevallen van de commercie met schreeuwende reclames en stapels cadeautjes. Daarvan wordt een kwart direct op het internet verkocht of zelfs weggegooid. Uit een Nederlands onderzoek in 2023 blijkt dat 42 % van de jongeren tot dertig jaar hun sinterklaas- of kerstgeschenk ongebruikt doorverkopen. Bij 60-plussers is dat 12 %. Het valt op dat vrouwen vaker teleurgesteld zijn in hun cadeau dan mannen. In België is dat min of meer hetzelfde. Nog voor dat men aan de traditionele kerststronk begint, verschijnen de eerste ‘foute’ kerstcadeaus al op 2deHands.be.
De kalkoen is het haasje
De kalkoen (Meleagris gallopavo) heeft zich in de afgelopen tientallen miljoenen jaren in Amerika ontwikkeld. Tot de mens kwam was deze fazantachtige, zeer sociale vogel, één van de vele bewoners van de bossen, moerasranden en het struikgewas. Voor de Meso-Amerikanen was het dier heilig. De Azteken hadden zelfs een kalkoengod, Chalchiuhtotolin, de god van ziekten en plagen.
Dat veranderde allemaal toen Columbus in 1492, een nieuwe zeeroute naar Indië probeerde te vinden en per ongeluk Amerika èn de kalkoen ontdekte. Hij dacht dat de vogel een parelhoen was, die men uit het Oosten kende als 'poule d'Inde', 'Indiase kip' 'Turkije hen' en uiteindelijk turkey of de kalkoen. Het zal duidelijk zijn dat de ontmoeting van de kalkoen en de Spanjaarden geen succes was voor de kalkoen evenals de inheemse bewoners van Amerika.
Dat de kalkoen nu de held van het kerstmenu is, hebben we te danken aan het Victoriaanse koningshuis en de Britse industriële revolutie. Koningin Victoria en Prins Albert droegen uiteraard de zegeningen van die revolutie uit door, onder andere, de kerstkaart te introduceren en door de kalkoen sinds 1851, een prominente plaats te geven op de koninklijke dinertafel. Het volk volgde al snel en de kalkoen was het haasje.
Kalkoenen worden tegenwoordig op industriële wijze gekweekt; de dames worden in 15 à 16 klaar gestoomd voor de slacht, die een einde maakt aan hun ellendig leven
Tegenwoordig worden kalkoenen op industriële wijze gekweekt. De dames worden in 15 à 16 klaar gestoomd voor de slacht, die een einde maakt aan hun ellendig leven. De eerste kalkoenwake in België vond plaats in februari 2020 bij de, volgens hun website, enige kalkoenenslachthuis van ons land Volys Star. Op 9 december 2022 omschrijft Animal Rights campagnecoördinator Els Van Campenhout hun leven: “Vanaf het moment dat kalkoenen geboren worden tot ze sterven zitten ze op elkaar gepropt in stallen zonder daglicht, zonder medische verzorging, te wachten op de dood”.
Gevulde kalkoen en gevulde kalkoenrollades ‘vliegen’ ook dit jaar weer de winkel uit.
Prettige feestdagen en een voorspoedig 2025, met minder dieren- en mensen leed.
