Film: C’è Ancora Domani

03-06-2024

Stijlvol meeslepend drama over mannelijk geweld en vrouwelijke onafhankelijkheid

C’è ancora domani (in een helder zwart-wit met een knipoog naar het neorealisme) is het regiedebuut van de Romeinse actrice, scenariste en auteur Paola Cortellesi (°1973).

Anno 1946. Enkele weken voor vrouwen officieel stemrecht kregen in Italië. Het is lente in Rome, bevrijd maar nog lijdend onder de gevolgen van de afgelopen oorlogsjaren. Overgebleven Amerikaanse soldaten delen nog steeds chocolade uit en vrouwen staan in de rij voor de supermarkt.

Alles verandert wanneer ze een mysterieuze brief ontvangt die ze omklemt als een liefdesbrief

Centraal staat Delia (gespeeld door Cortellesi zelf). Samen met haar agressieve echtgenoot Ivano (Valerio Mastrandea) woont ze met hun 3 kinderen en Ivano’s norse vader (geeft als advies: ‘je vrouw moet niet 10 keer geslagen worden, maar 1 keer goed’) in een typisch arbeidershuisje. Ivano, de pater familias, werkt hard om brood op de plank te krijgen en laat geen gelegenheid voorbij gaan om dit te vertellen, soms hardhandig! Alleen heeft hij ontzag voor zijn manipulerende, bedlegerige vader die Delia dagelijks verzorgt. Om de eindjes aan elkaar te knopen verricht Delia allerlei onderbetaalde taken zoals o.a. paraplu’s repareren, lakens ophangen en een zieke notaris zijn inspuiting geven. Ze voelt zich waardeloos, niet geliefd, niet begeerd. Gelukkig is er haar vriendin Marisa, een geestige vriend die haar aanmoedigt, een Afro-Amerikaanse vriend die haar graag wil helpen en een monteur die van haar houdt. Verder struint ze door de straten, opgewonden over de verloving van haar twintigjarige dochter Marcella (Romana Maggiora Vergano) met Giulio (Francesco Centorame), een jongeman uit een welgestelde familie. Alles verandert wanneer ze een mysterieuze brief ontvangt die ze omklemt als een liefdesbrief. Haar moed wordt aangewakkerd. Zal ze haar vooropgezette plannen omverwerpen? Kan ze zich een betere toekomst voorstellen? Niet alleen voor zichzelf maar voor alle vrouwen?

Inspiratie vond de cineaste in de verhalen van grootmoeders en overgrootmoeders die op de binnenplaats alles aan elkaar vertelden en waar er van privacy geen sprake was. Volgens Cortellesi gaat het niet om de grote vrouwenfiguren zoals Leonilde Iotti (voorvechtster van het algemeen stemrecht) maar om de vergeten vrouwen zoals haar grootmoeder en overgrootmoeder te eren.

Cortellesi acteert bijzonder sterk en roept herinneringen op aan haar fenomenale landgenote Anna Magnani. Ook zij wist als niemand anders zo intens de Romeinse geest te vertegenwoordigen en te rebelleren tegen de opgelegde maatschappijnormen.

Dit sterk, stijlvol, meeslepend drama (volledig gesproken in het Romeins dialect) over mannelijk geweld en vrouwelijke onafhankelijkheid, met muzikaal gechoreografeerde momenten èn een verrassend einde won verschillende prijzen op diverse festivals. Vermeldenswaard is zeker de wondermooie soundtrack met o.a. het lied van Lucia Dalla La sera dei miracoli. In Italië lokte de film meer dan 5 miljoen bezoekers. Daarmee is C’è ancore domani de best bezochte Italiaanse film in tientallen jaren. Ook bij ons is de film een succes: in de tweede bioscoopweek was hij de 4e best bezochte film.

Lees meer over

Boek: Zij die achterblijven

Film: Human Forever

Boek: Zij die achterblijven

door Linda Crivits

27-05-2024

Hoewel de zelfdodingscijfers blijven dalen stapten in 2021 in Vlaanderen nog 913 mensen uit het leven. Concreet betekent dit 2,5 doden per dag, meestal mannen. Bij jongeren tot 40 blijkt suïcide zelfs de belangrijkste doodsoorzaak. 70 % van hen zoekt geen hulp bij psychische problemen, stoornissen. Waar knelt het schoentje? Waar kunnen personen die afrekenen met trauma’s, dramatische gebeurtenissen en onverwerkte emoties terecht? Behalve bij de Zelfmoordlijn, volledig bemand door vrijwilligers die uit idealisme hun oor te luisteren leggen. Politici en beleidsmakers dienen meer aandacht te besteden aan het mentaal welzijn. De huidige ellenlange wachtlijsten zorgen ervoor dat voor personen met geestelijke gezondheidszorgen hulp (soms) te laat komt. En dan is er nog de psychologische schade die aangericht wordt bij de nabestaanden!

Over het verwerken van dergelijk trauma – de zelfmoord van een geliefde op een herfstdag in 1998 – schrijft de Italiaanse auteur, redacteur en scenarioschrijver Matteo B. Bianchi (°1966) in het boek Zij die achterblijven.

Bij jongeren tot 40 blijkt suïcide de belangrijkste doodsoorzaak

Matteo had een relatie van zeven jaar achter de rug met S. toen deze zich enkele maanden na hun breuk had opgehangen in hun appartement. ‘Je hoeft je in elk geval geen zorgen te maken; als je thuiskomt ben ik er niet meer’, dat waren de laatste woorden van S. uit een telefoongesprek.

Hij heeft er 20 jaar over gedaan om zijn worsteling met dit feit in boekvorm neer te schrijven.

Het is geen chronologisch relaas geworden maar eerder een losse verzameling van herinneringen, overwegingen en gebeurtenissen tijdens zijn zoektocht naar de verwerking.

Het geheel laat een diepe indruk na op de lezer en is heel herkenbaar voor de achterblijvers (ook noemt hij ze overlevenden) die niet alleen het verlies moeten dragen van diegenen van wie ze hielden, maar ook het gevoel van schuld, verbijstering, woede, zinloosheid en onvolledigheid proberen te verwerken. Niet voor niets noemt Paolo Cognetti (De acht bergen) het een meesterwerk.

Het boek (verschenen in 8 landen waaronder de VS, Duitsland en Frankrijk, stond op de longlist van de Premio Strega 2023) is tevens een aanklacht voor het feit dat in de Italiaanse gezondheidszorg weinig voorzieningen bestaan voor preventie en verwerking van suïcide. Vandaar dat Bianchi in zijn zoektocht terecht komt bij allerlei ‘kwakzalvers’, ‘helderzienden’, ‘mediums’…

Beeldmateriaal: De Bezige Bij

Zelfmoordlijn
Wie kampt met zelfmoordgedachten kan in ons land terecht bij de Zelfmoordlijn op het nummer 1813 of zelfmoord1813.be.

Lees meer over

Film: Human Forever

door Linda Crivits

25-04-2024

HOE GAAT MEN WERELDWIJD MET DEMENTIE OM

‘Waarom stopten ze me hier weg? Wat zin heeft het nog dat ik leef?, - oppert een 96-jarig vrouwtje.

Meteen is de toon gezet voor de ontroerende, intimistische documentaire Human Forever van de Nederlander Teun Toebes (°1999), verpleegkundige en humanitair activist. Samen met de bekroonde documentairemaker Jonathan De Jong (°1983), met wie hij het boek Verpleeg Thuis schreef, doorkruiste hij gedurende drie jaar, elf landen en vier continenten om te kijken hoe er wordt omgegaan met een geestelijk tekort als dementie en de mensen die hiermee moeten leven. Hoe kan de samenleving in de toekomst worden ingericht voor de mensen die onze aandacht zo hard nodig hebben maar die wij zo vaak vergeten. Iedereen, ongeacht leeftijd of diagnose, heeft toch hetzelfde recht op een goed leven.

Dementie is van alle leeftijden en is overal aanwezig. Wereldwijd leven er op dit moment ruim 55 miljoen mensen met een vorm van dementie. In 2030 zullen er dat 78 miljoen en in 2050 meer dan 139 miljoen zijn. Een angstaanjagend toekomstbeeld!

In de landen die hij bezocht wordt dementie en het behandelen ervan telkens anders gezien. In Denemarken bezoeken ze een verpleeghuis waar planten de knusse inrichting van natuurlijke materialen kleur geven. Waar huisdieren rondwandelen en waar de bewoners comfortabel op de grond kunnen gaan liggen omdat ze de vloerverwarming aangenaam vinden. Deze elementen zorgen voor een ‘thuisgevoel’. Het niet toedienen van medicatie noch kalmeringsmiddelen zorgt ervoor dat de bewoners opnieuw een energiek gezicht krijgen. En de waas voor hun ogen verdwijnt.

Wereldwijd leven er op dit moment ruim 55 miljoen mensen met een vorm van dementie

In Moldavië, het armste land van Europa, zijn er geen voorzieningen voor mensen met voortschrijdend geheugenverlies. Opname in de psychiatrie met een minimum aan voorzieningen is de enige optie. Ze slapen er met zes op de kamer. Zicht op de buitenwereld krijgen ze slechts op een balkon met tralies. In Zuid-Afrika is voor de meesten dementie totaal onbekend. Er bestaan geen verpleeghuizen waardoor zorgen voor elkaar een noodzaak is. De dokter wijt de vergetelheid aan ‘te veel denken’. Jongeren beschouwen er dementerenden, in zichzelf sprekenden, als heksen die moeten vermoord of levend verbrand worden. In Zuid-Korea voorspellen wetenschappers dat tegen 2044 het het meest vergrijsde land zal zijn. Het land doet er dan ook alles aan om dementie preventief te behandelen: elke inwoner krijgt vanaf de leeftijd van 60 een invitatie voor een geneeskundig onderzoek. Indien blijkt dat de persoon een risico heeft op het ontwikkelen van dementie, krijgt hij een programma om zijn levensstijl te veranderen. De Finger-methode wordt gebruikt. Uit deze Finse studie blijkt dat een combinatie van bewegen, gezonde voeding, sociale contacten en hersentraining de achteruitgang in het denkvermogen van ouderen kan voorkomen. In Amerika wordt ouder worden niet aanzien als verlies maar als verrijking. Zo geven bijv. in The Intergenerational School (Cleveland) ouderen les aan kinderen zonder te vertellen wie wel of geen gaten in zijn geheugen heeft.

Bij ons zag Toebes hoe Vlaanderen breekt met de bouw van traditionele verpleeghuizen door op zoek te gaan naar nieuwe woonvormen die kunnen bijdragen aan het dagelijks geluk van de bewoners. Zo heerst er in Huis Perrekes (Geel, stond bekend voor zijn natuurlijke, open omvang met geesteszieken) een gevoel van luxe en zorgen hout en textiel voor een gevoel van thuiskomen. In De Weister (Kortrijk) verdween het waangedrag van de bewoners door de architectuur: kleinschalig en knus. In Aymonshof (Dendermonde) doen mensen hun ding: aan tafel zitten in pyjama, op sokken lopen. Ze leven in het nu en daar wordt respect voor opgebracht.

Deze 75’ durende documentaire toont verdriet maar ook veel liefde

Deze 75’ durende documentaire toont verdriet maar ook veel liefde. De grote kracht is tevens dat het niet enkel leidinggevenden, verantwoordelijken, wetenschappers zijn die spreken over dementie maar ook de patiënten een stem krijgen. Ze worden getoond in hun waardigheid. Als volwaardige personen waar best niet op een kinderachtige manier wordt mee omgegaan. Want dat is toch de essentie : altijd de mens in de mens blijven zien. Hun tekortkomingen aanvaarden, in hun verhaal meegaan en niet van mening zijn dat ze het best opgesloten worden.

Human Forever biedt de maatschappij een spiegel voor. Je stelt je de vraag : waarom moeten ouderen, dementerenden in een rusthuis terecht? Waarom kunnen ze niet opgenomen worden bij hun eigen familie, kinderen (als die er zijn)? Confronterend is het zeker. Want hoe moeten ze zich voelen in een omgeving waar ze afhankelijk zijn van onbekenden, geen keuzes meer kunnen maken?

Abonneer op Linda Crivits