Film: Gloria!

02-12-2024

Gloria! is het regiedebuut van Margherita Vicario (°1988), een bekende Italiaanse singer-songwriter. De titel verwijst niet enkel naar een van de bekendste hits van Umberto Tozzi maar tevens naar het werk van componist Antonio Vivaldi. 

Het verhaal speelt zich af in 1800 binnen de muren van het vervallen vrouweninstituut Sint-Ignatius

Het verhaal speelt zich af in 1800. Binnen de muren van het vervallen vrouweninstituut Sint-Ignatius, in de buurt van Venetië, krijgen streng opgevoede weesmeisjes een muziekopleiding. We maken kennis met hen op het ogenblik dat ze euforisch zijn over de komst van paus Pius VII, de eerste paus die in Venetië zal worden gekroond. De autoritaire dirigent Perlina (Paolo Rossi) staat erop een ultiem muziekstuk te componeren waar hij na verschillende pogingen niet in slaagt. Inmiddels bereiden de weesmeisjes (mochten enkel composities uitvoeren die voor hen werden geschreven) zich zo goed mogelijk voor op het bezoek van de paus. Een geschikt muziekensemble samenstellen blijkt geen sinecure. Tot de weinig gerespecteerde niet sprekende serveerster Teresa (Galatéa Bellugi) in de kelder een prachtige nieuwe pianoforte ontdekt. Haar talent wordt opgemerkt door Lucia (Carlotta Gamba), Prudenza (Sara Mafodda), Bettina (Veronica Lucchesi) en Marietta (Maria Vittoria Dallasta), allen deel uitmakend van het orkest van de Maestro di Cappella. Een hechte vriendschap ontstaat. Allen zijn ze in de ban van Teresa die overal muziek in hoort: zelfs van een holle tak die dienst doet als fluit. Om de beurt, op iedere draai van de zandloper, componeren, zingen en spelen ze piano. Een bijzonder rebels muziekstuk ontstaat.

Gloria! is een overweldigend wondermooi eerbetoon aan alle vrouwelijke componisten

Het is niet verwonderlijk dat de originele muziek van de film is gecomponeerd door Vicario zelf en haar medewerker, muziekproducent Dade (Davide Pavanello). Klassieke en moderne interpretaties van harmonieën, strijkers, percussie en liefdesliedjes wisselen elkaar af. Verder geeft ook de prachtige muziek van Vivaldi (o.a. Eja Mater) een meerwaarde net zoals de aandacht van de cineaste voor historische details zoals o.m. de verkiezing van paus Pius VII, het vernoemen van de bekende pianobouwer Johan Stein, het verval van de Republiek Venetië (Serenissima) en de gevolgen van de Franse revolutie. Vermeldenswaard is dat in 1807 bij decreet van Napoleon een groot deel van de kerkelijke instellingen van Venetië die eeuwenlang aan duizenden weesmeisjes een muziekopleiding hadden geboden, werden gesloten. 

Gloria! is een overweldigend wondermooi eerbetoon aan alle vrouwelijke componisten die, zoals droogbloemen, verborgen zijn gebleven tussen de bladzijden van de geschiedenis, strijd leverden tegen de patriarchale onderdrukking en de starre gelederen van het katholicisme.

Boek: Tot het glinstert

22-11-2024

KNAP GESCHREVEN ROMAN OVER VRIENDSCHAP EN HERINNERINGEN ***

Kathy Mathys is schrijver, literair journaliste en schrijfdocent. In 2015 kreeg ze succes met Smaak. Een bitterzoete verkenning. Haar eerste boek dat de auteur graag omschrijft als een pleidooi voor een vol leven. Een leven met neus en mond, oren en ogen, vingers, hoofd en hart. Drie jaar later is er haar debuutroman Verdwaaltijd, een meeslepend verhaal over obsessies, relaties en verdwalen. 

Nu is er haar derde titel Tot het glinstert. De roman speelt afwisselend in 1996 in Brussel en in 2018 in het Engelse St. Ives. Het hoofdpersonage is de tweeëntwintigjarige Anna Kuyken, auteur en schrijfdocent. In 1996 geeft ze in Brussel haar eerste masterclass ‘life writing’ aan vier jonge in het Engels schrijvende studenten: Joost, Sylvia, Bruce en Emily. ‘Open gezichten zijn het, bloemen’, - dixit de auteur. Met deze eerste leerlingen ontstaan intense vriendschapsbanden. Na de opleiding gaat ieder zijn eigen weg maar er blijft contact. Bruce schrijft zijn bestseller Daddy, Daddy en prijkt op een lijst met beloftevolle schrijvers. We vernemen ook dat Bruce, om aan zijn wereldfaam te ontsnappen, zich teruggetrokken heeft in een koetshuis bij een Frans kasteel. En jaren geleden aan Anna (hij omschrijft haar als ‘the kindest of souls’) heeft gevraagd zijn biografie te schrijven. Na enkele interviews en omwille van zijn (verdacht) overlijden werd hieraan geen gevolg gegeven

In 2018 geeft Anna een zomerschrijfcursus in St. Ives waar haar tante Gertrude woont en waar ook haar moeder ooit verbleef. Onder haar leerlingen is Billie, de negentienjarige dochter van Emily en Bruce. Billie wil koste wat het kost te weten komen hoe haar vader om het leven kwam. 

Op de vraag hoe ze wist wanneer een tekening af was zei ze altijd: ‘Je moet doorgaan tot het glinstert’. 

Ook Anna is geïntrigeerd. Niet enkel in Bruce’ verhaal maar ook in dat van zijn verdwenen ouders èn dat van haar ouders. Haar moeder, een botanische tekenares van zeewieren en kustplanten. Op de vraag hoe ze wist wanneer een tekening af was zei ze altijd: ‘Je moet doorgaan tot het glinstert’. Haar vader, fan van de Japanse filmmaker Ozu en Buster Keatonfilms, sprak heel weinig over haar moeder (ze overleed toen Anna acht was). Over hen schrijft Mathys: ‘Hij ging dood zoals hij had geleefd: zonder veel drukte. Ook mijn moeder was in character gebleven op het moment van haar dood, die een geheimzinnige ritseling was geweest achter gesloten deuren.’

Aan de hand van talrijke anekdotes en gebeurtenissen uit dat eerste jaar leren wij de vier studenten steeds beter kennen: Joost is de grappigste, Sylvia is terughoudend en Bruce en Emily worden een koppel. Ook de houding van Anna zelf tegenover elke leerling komt subtiel aan bod. Tijdens de zomerklas zijn het vooral de zoektocht van Anna naar haar moeder en haar contacten met Billie die primeren.

Tot het glinstert meandert tussen twee periodes, hetgeen het de lezer niet gemakkelijk maakt, toch blijft het spannend tot het einde. Aan de intrigerende sfeer van deze knap geschreven roman over vriendschap en herinneringen draagt ook het decor bij: het oude atelier met name De Noorderkamer waar de lessen van Anna’s moeder plaatsvonden, de muur met kindertekeningen. ‘Het zicht op de wervelende luchten blijft me verrukken’, schrijft Mathys die de locaties, interieurs en de natuur goed benut. 

Film: Memory

16-09-2024

Trauma en dementie primeren in dit schokkend intiem familiedrama.

Memory

 

Jessica Chastain en Peter Sarsgaard zijn onweerstaanbaar in Memory, de achtste film van de Mexicaanse cineast/scenarist Michael Franco, één van de meest interessante regisseurs van zijn generatie.

Chastain speelt Sylvia, een sociaal werkster in een instelling voor personen met een beperking. Haar eigen leven bestaat grotendeels in het opvoeden van haar puberende dochter Anna (Brooke Timber) en het verwerken van een verleden van seksueel misbruik en alcohol. Hoewel ze al 13 jaar clean is gaat ze nog geregeld naar AA-sessies. Met haar moeder heeft ze geen contact, met haar jongere zuster Olivia (Merritt Wever) des te meer. Op een avond – een reünie van oud-leerlingen – ziet ze Saul Shapiro (Peter Sarsgaard). Zij vlucht. Hij achtervolgt haar tot bij haar huis. ’s Anderendaags treft ze hem slapend en verkleumd aan op de stoep. Ze belt zijn broer Isaac (die Saul ‘liefdevol opsluit’ en steeds op zoek is naar verzorgers) om hem op te halen en verneemt dat hij lijdt aan jongdementie. Een paar dagen later bezoekt ze hem op verzoek van Isaac die haar vraagt voor hem te zorgen. Ze vraagt Saul waarom hij haar volgde? Of hij haar herkent van op school? Of hij soms verliefd is op haar? Of hij haar iets moet bekennen? Of hij de man is die haar op haar twaalfde seksueel misbruikte? Hij herinnert het zich niet. Hij vraagt haar of hij het mag opschrijven wat ze vertelt, zodat hij het zich kan herinneren.

 Sylvia heeft een verleden om te vergeten en Saul een verleden dat hij zich niet meer herinnert

Michael Franco, bekend van o.a. Chronic (2015) en Nuevo orden (2020), laat de kijker er naar raden. Meer nog, hij brengt de kijker op een dwaalspoor. Zoals steeds regisseert hij zijn acteurs op een ingetogen manier; nooit wordt er geschreeuwd, emoties worden gefluisterd, stiltes en gebaren worden ingelast. Sylvia heeft een verleden om te vergeten en Saul een verleden dat hij zich niet meer herinnert. Kan dit een liefdesvershaal worden zodat ze om verschillende redenen gedwongen worden in het reine te komen met zichzelf? De aan- en afwezigheid van herinneringen werkt als lijm tussen 2 personages die op de een of andere manier slechts korte momenten samen kunnen bestaan. 

Dit schokkend intiem familiedrama vol nuances, over 2 personen die een liefde ervaren die hen losmaakt van hun verleden, laat je niet ongevoelig! 

Boek: Dag ma, blijf je nog even?

20-09-2024

Teder eerbetoon aan zijn eigen mama en een grote dankbetuiging aan alle zorgverleners is uit het diepst van het hart geschreven.

Dag ma

Alzheimer-dementie kan toeslaan op eender welke leeftijd en is overal aanwezig. Op dit moment leven er wereldwijd ruim 55 miljoen mensen met een vorm van dementie. In 2030 zullen er dat 78 miljoen en in 2050 meer dan 139 miljoen zijn. Hoe kan de maatschappij dementerenden nog een plaats geven waarin ze zichzelf kunnen zijn en blijven? 

In zijn debuutroman doet Pascal Kerkhove het relaas over zijn mama, Andrea Algoet. 

In zijn debuutroman 'Dag ma, blijf je nog even?' doet Pascal Kerkhove het relaas over zijn mama, Andrea Algoet. Hij brengt haar elke zondag een bezoekje. Hij wordt eenenzestig en houdt opnieuw van haar, elke zondag een beetje meer. Zijn mama heeft donkerblauwe aders op haar handen en haar onderbenen zijn flinterdun. Ze weegt nog amper 34 kilogram. Bij de koffie praten ze over het weer, de familie, vervlogen tijden en de ziekte die alzheimer heet. De ziekte die genadeloos scherven in haar hoofd slaagt zodoende dat ze steeds meer verloren loopt in de mist van een lang leven. Pascal vraagt zich af hoeveel kansen men kan missen om iemand graag te zien? Hoeveel tijd hem nog wordt gegund? Hoeveel dementie liefde aankan? Pascal worstelt met de achteruitgang van zijn fiere mama die liever in stijl valt dan veilig te stappen op lelijke schoenen, hem plots niet meer welkom heet als hij enkel komt zeggen wat ze moet doen en niet als een kind wil behandeld worden. Op een dag krijgt hij een telefoontje van de bekende neuroloog Jan Schoeters. De man is fan van Pascals columns in De Zondag en vraagt hem of hij als journalist interesse heeft in een experiment over liefde in tijden van dementie. De fictie haalt de realiteit in.

Pascal vraagt zich af hoeveel kansen men kan missen om iemand graag te zien? Hoeveel tijd hem nog wordt gegund?

Pascal Kerkhove, voormalig sportjournalist bij De Morgen en daarna hoofdredacteur van verschillende grote Vlaamse kranten èn momenteel nog hoofdredacteur van de gratis krant De Zondag, weet zoals niemand anders het pakkend relaas te vatten in eenvoudige, wondermooie zinnen vol liefdevolle woorden. De  aftakeling van zijn mama, de verhuis van haar woning naar een appartement om tenslotte te belanden in een woonzorgcentrum zijn voor hem hartverscheurend geweest. 

Naast een teder eerbetoon aan zijn eigen mama is 'Dag ma, blijf je nog even?' een grote dankbetuiging aan alle mensen uit de zorgsector waar zijn echtgenote deel van uitmaakt. ‘Mochten jullie talent en werkkracht gewaardeerd worden als dat van een voetballer, jullie waren schatrijk’, - dixit Kerkhove. Zijn mama overleed op 28 januari 2023 in het Zorghotel Seniorcity Gent.

Moeten we het leven proberen te vergeten? Of moeten we ons best doen om dat niet te doen? Lees deze sterk aanbevolen roman die uit het diepst van het hart is geschreven!

Boek: dit soort kleinigheden

10-09-2024

Zwarte bladzijde uit de sociale geschiedenis van het katholieke Ierland van de jaren tachtig. 

Dit soort kleinigheden

Dit soort kleinigheden (oorspronkelijke titel: SmallThings Like These) van de Ierse schrijfster Claire Keegan (bekend van haar kortverhaal Foster dat eerder al een filmbewerking kreeg als The Quiet Girl) is een kort verhaal, amper 100 pagina’s. Het is een ingetogen karakterstudie die de psychologie en de moraliteit van een man onderzoekt, met name Bill Furlong, een kolen- en houthandelaar.

Het is een ingetogen karakterstudie die de psychologie en de moraliteit van een man onderzoekt, met name Bill Furlong, een kolen- en houthandelaar

We volgen hem op het ritme van de herfst en de winter van 1985. Ierland beleeft een economische en politieke crisis. Hij is een familieman, zelf geboren uit een moeder die op haar zestiende zwanger geraakte toen ze als dienstmeisje werkte bij de protestantse weduwe Wilson die in een landhuis een paar kilometer buiten de stad woonde. Toen bekend werd dat zijn moeder deze problemen had, wilde haar familie niets meer weten van haar. De kinderloze mevrouw Wilson nam haar onder haar vleugels zodat zij en haar zoon uit de armoede konden ontsnappen. Als schooljongen werd Furlong uitgejouwd en uitgescholden als bastaard. Hij groeide uit tot een zwijgzame, hardwerkende zelfstandige, betrouwbare jongeman met een neus voor zaken. Ook zijn empathie is groot. Wanneer hij een kleine jongen langs de weg hout ziet sprokkelen biedt hij hem een rit en het muntgeld uit zijn zak aan, goed wetende dat de vader van de jongen een alcoholist is. Furlong ziet zijn eigen mogelijke lot in het leven van de minder begoeden en ligt ’s nachts wakker nadenkend over ‘dit soort kleinigheden‘. Tegenwoordig woont hij met zijn vrouw Eileen en hun vijf dochters in de stad. 

Vanwege zijn ‘onwettigheid’ is hij voor de auteur een goede inspiratiebron om de Magdalena-wasserijen te veroordelen: rooms-katholieke instellingen waar ‘zondige’ kansarme meisjes en vrouwen werden verborgen, gevangengehouden, gedwongen arbeid moesten verrichten en eindigden in niet-gemarkeerde graven. Van deze meisjes en vrouwen werd hun kindje afgenomen en heimelijk ter adoptie aangeboden. Sommigen stierven. Deze zogenaamde sociale instellingen hebben meer dan tweehonderd jaar bestaan (de laatste sloot in 1996) en werden beheerd door de katholieke kerk.

Small Things Like These werd verfilmd door de Belgische regisseur Tim Mielants en opent de 51ste editie van FilmFestGent

Het is een intrigerend plot om Furlong te confronteren met het plaatselijk klooster, geleid door sister Mary, waar onder het mom van heropvoeding jonge vrouwen worden uitgebuit in de wasserette. Wanneer hij er op kerstavond zijn bestelling moet leveren, ontdekt hij er een meisje dat in een kolenhok is opgesloten. Hoe moet hij nu met die situatie omgaan? Ziet hij in het meisje het lot waar zijn moeder is aan ontsnapt dankzij mevrouw Wilson? Moet hij blijven wegkijken?

Claire Keegan (°1968), opgegroeid op een boerderij in Wicklow (Ierland), een stadje met een klooster, slaagt er op een meesterlijke wijze in de omgeving en sfeer weer te geven die overeenkomen met het verdriet en de somberte van het verhaal. Zo begint het boek met de ‘geel kleurende bomen’ in oktober tot de ‘eindeloze novemberwinden’, ‘de rook uitstotende schoorstenen die neersloegen in rafelige, langgerekte slierten die wegdreef alvorens te vervliegen langs de kades, en al snel was er de Barrow, die donker was als stout, op door alle regen.’

Met Dit soort kleinigheden brengt Keegan het soort proza waar je stil van wordt: een meeslepend, krachtig en aangrijpend verhaal over een zwarte bladzijde uit de sociale geschiedenis van het katholieke Ierland in de jaren tachtig. Het is pas in 2013 dat de Ierse regering hierover spijt betuigde bij monde van premier Enda Kenny.

Small Things Like These werd verfilmd door de Belgische regisseur Tim Mielants (bekend van o.a. DePatrick, Wil) en opent de 51ste editie van FilmFestGent. De hoofdrol is voor Oscarwinnaar Cillian Murphy (PeakyBlinders, Oppenheimer). Emily Watson in de rol van sister Mary werd onlangs op het Filmfestival van Berlijn bekroond met een Zilveren Beer voor Beste Bijrol.

Film: Saint Omer

19-08-2024

Beklijvend regiedebuut over moederschap, kindermoord en migratie.

Voor het rechtbankdrama Saint Omer baseerde de Franse documentairemaakster Alice Diop zich op het waargebeurde verhaal van Fabienne Katou, een Frans-Senegalese studente filosofie die in 2013 haar vijftien maanden oude baby liet verdrinken op het strand in Berck. Ze verklaarde onder invloed te zijn van hekserij.

Ze reist naar Saint Omer om het assisenproces te volgen tegen Laurence Coly die terechtstaat voor de moord op haar baby

De filmtitel is genoemd naar een stadje in Noord-Frankrijk, die ook het decor is van de film. Centraal staat de zwangere auteur/professor Rama (Kayije Kagame). Ze werkt aan een boek over Medea, een personage uit de Griekse mythologie dat haar twee zoontjes vermoordde om zich te wreken op haar man die haar in de steek liet. Uit een reeks flashbacks vernemen we dat ze een slechte relatie met haar moeder heeft. Ze reist naar Saint Omer om het assisenproces te volgen tegen de immigrante Laurence Coly (Guslagie Malanda) die terechtstaat voor de moord op haar baby van vijftien maanden. Terwijl het proces doorgaat, trekt Rama elke zekerheid over haar moederschap in twijfel. De beschuldigde, werkzaam aan een doctoraat, blijft overtuigd dat hekserij de dood van haar kind veroorzaakte. 

In interviews verklaarde Diop dat ze deze film wilde maken om het portret te maken van een zwarte vrouw, hoogopgeleid, intellectueel maar ook vol kwetsbaarheid. Tevens wilde ze dat alle vrouwen, migrant of niet, zwart of niet, zich op de een of andere manier met haar konden identificeren en zich misschien afvroegen wat ze in haar plaats zouden doen. Dat was voor haar de motivatie die haar ertoe dreef om Saint Omer, samen met Amrita David en Marie Ndiaye, te schrijven. 

Dit beklijvend regiedebuut over moederschap, kindermoord en migratie met indringende dialogen afkomstig uit de authentieke notulen van het proces, èn de onvergetelijke hypnotiserende blik van Guslagie Malanda, werd terecht bekroond met o.a. de Grote Juryprijs op het Filmfestival van Venetië 2022, de Luigi De Laurentiis Award voor het beste debuut en op de 49ste editie van Film Fest Gent bekroond met de Grand Prix voor Beste Film.

Je kan de film bekijken op Sooner (Video on demand), Youtube (vanaf € 2,99), Google Play  Films (vanaf € 2,99), Apple TV (vanaf € 2,99) en Amazon Prime (vanaf € 2,99).

Film: One Life

19-08-2024

Mooi eerbetoon aan Sir Nicholas Winton, de Britse Schindler. Een noozakelijke film met een actueel thema.

One life is gebaseerd op een waargebeurd verhaal, geschreven door de echte dochter van Sir Nicholas Winton, Barbara Winton. Het is een gevoelige weergave van een humanitaire held die zichzelf nooit zo heeft gezien. De titel verwijst naar de Joodse Talmoed: als je ook maar één leven redt, is het alsof je de hele wereld redt. 

De titel verwijst naar de Joodse Talmoed: als je ook maar één leven redt, is het alsof je de hele wereld redt

‘Begin niet aan wat je niet kunt afmaken’. In One life hoort Nicky Winton (de jongere versie gespeeld door Johnny Flynn en een oudere versie gespeeld door Anthony Hopkins) dit advies voordat hij aan zijn meest altruïstische missie begint: het redden van zoveel mogelijk Joodse kinderen vooraleer de nazi’s Praag (Tsjecho-Slowakije) net voor de Tweede Wereldoorlog innemen. Een onmogelijke taak die Winton, met de steun van zijn moeder Babette (Helena Bonham Carter) en enkele vrienden, wil èn zal voltooien. Zijn beslissing resulteerde erin dat 669 kinderen werden opgevangen door pleeggezinnen en beschermd door het Britse volk voordat de oorlog uitbrak.

De Britse tv-regisseur James Hawes (The Bill, Merlin), voor wie het zijn eerste langspeelfilm is, wil met zijn verhaal niet koste wat kost ontroeren. Het is slechts de collectieve omhelzing en een koor van dank aan het hoofdpersonage van het verhaal die, met zijn vastberadenheid en moed in 1938, de redding van 669 joodse kinderen op zijn conto heeft. Hij herdenkt deze rechtvaardige man van de wereld, zonder nutteloze, overbodige lofbetuigingen. De film volgt het waargebeurde verhaal (tussen 1938 en 1987) van deze jongeman, scène na scène, als een documentaire reconstructie van een indringende gebeurtenis. Het ligt voor de hand dat dit verhaal kan worden vergeleken met het bekende verhaal dat Spielberg in Schindler’s List (1994) naar het grote scherm bracht. Toch is One Life een ander soort verhaal: dat van een gewone man die een ongelooflijke prestatie heeft geleverd. Er wordt niet geoordeeld, noch verheerlijkt, maar alleen de feiten spreken voor zich, wat maakt dat de kijker zelf zal oordelen. 

Het portret dat de acteur geeft is dat van een bejaarde Nicolas Winton, gekweld omdat hij niet in staat is geweest om alle vluchtelingenkinderen in Praag te redden

Samen met de ingetogen regie van Hawes is het de vertolking van een grote Anthony Hopkins (86) die de film een ontroerende lading geeft. Het portret dat de acteur geeft is dat van een bejaarde Nicolas Winton, gekweld omdat hij niet in staat is geweest om alle vluchtelingenkinderen in Praag te redden. Tevens kan hij zich niet losrukken van zijn album, waarin hij al het materiaal over de operatie ‘Kindertransport’ heeft verzameld. Meesterlijk slaagt hij erin om Winton’s reactie in de televisiestudio op een erg realistische en emotionele manier weer te geven. 

One life is een noodzakelijke film met een erg actueel thema. Zelf herkent de regisseur zich in de huidige genadeloze internationale politiek die de weerspiegeling is van de aanvankelijk vijandige houding van de Britse regering van 1938. Hij wist met de vinger naar de pers en de rechtse politici en geeft duidelijk aan wat hij denkt. "We komen van over de hele wereld. Het is uiterst belangrijk om anders te denken, om onze systemen te veranderen, zullen er altijd muren worden overschreden en gebroken."

 Op YouTube kan de authentieke BBC-film worden bekeken, klik hier.

Boek: Als van lucht

29-07-2024

Pakkende getuigenis van een moeder aan haar zwaar gehandicapte dochter.

‘Je bent Daria. Je bent D’aria, van lucht. De apostrof verandert je in iets ongrijpbaar lichts. Je naam bestemt je tot een niet-aards wezen, omdat je nooit kennis hebt gemaakt met de zwaartekracht die je naar de aarde roept. (…) Van andere aard is de zwaarte in jouw geval: ‘zorgwekkende of gevaarvolle toestand’. Een toestand die steevast de jou bestempelende papieren begeleidt: ‘zware handicap’, ‘ernstige slechtziendheid’, ‘ernstige aantasting’, ‘aandeel zware handicaps aanzienlijk’ …

Samen met haar partner leven ze volgens de behoeften van hun dochter

Met deze pakkende woorden vangt de roman Als van lucht van de Italiaanse Ada D’Adamo aan. Vóór haar diagnose van kanker, vóór Daria's geboorte, was er één grote passie in Ada's leven: ballet. Het is het verhaal van haar dochter Daria die lijdt aan holoprosencefalie, een aandoening die vóór de geboorte diagnosticeerbaar is, maar die de artsen om de een of andere reden niet opgemerkt hebben. Samen met haar partner leven ze volgens de behoeften van hun dochter. 

In Als van lucht vertelt ze over haar zware strijd tegen kanker: haar langdurige behandelingen, radiotherapie en later chemotherapie. Maar telkens is er één gedachte die haar bezighoudt: wat zal er van Daria worden als ik er niet meer zal zijn? Stel dat haar vader en ik er beiden niet meer zijn? Welke toekomst is er dan nog voor haar?

Maar als ze die dag had kunnen kiezen, dan had ze voor abortus op medische indicatie gekozen

Haar persoonlijk verhaal is er een zonder franjes. Ze deinst er niet voor terug haar pijnlijke observatie publiekelijk te uiten. Dat deed ze in een brief  die  ze aan journalist Corrado Augias stuurde en in februari 2008 werd geplaatst in La Repubblica. Daarin schrijft ze o.a. dat abortus altijd een pijnlijke keuze is, maar dat het een keuze is die moet gewaarborgd worden. Dat het leven haar diep heeft getroffen, dat ze dol is op haar fantastische onvolmaakte dochter. Maar als ze die dag had kunnen kiezen, dan had ze voor abortus op medische indicatie gekozen. Tegen die artsen die zonder toestemming van de moeder een foetus willen reanimeren, zegt ze dat ze de intensive care moeten verlaten om met eigen ogen te zien wat er van die kinderen geworden is, tot welk eeuwigheden ze die moeders hebben veroordeeld.

Haar brief wekte bij veel lezers solidariteit op, maar bij anderen ook verontwaardiging. Dat ondanks de mooie woorden van de politiek en de samenleving, mensen met een handicap en hun families in feite aan zichzelf worden overgelaten.

Deze getuigenis van een moeder gericht aan haar zestienjarige zwaar gehandicapte dochter bevat massa’s liefde die de mateloze pijn, machteloosheid en verdriet overtreft. 

Ada d’Adamo (°1967) overleed in 2023 aan de gevolgen van borstkanker, kort nadat Als van lucht verscheen waarmee ze postuum de Premio Strega 2023 won.

Film: Sur L'Adamant

23-07-2024

Weerstand bieden aan de achteruitgang en ontmenselijking van de psychiatrie 

‘In een wereld waarin men geacht wordt aan de norm te voldoen en afwijkend gedrag onderdrukt wordt zijn nog plekken waar de poëtische kant van mens en taal mag bestaan. Hoelang nog?

Met dit citaat eindigt Sur L’Adamant, een intrigerende en verbluffende documentaire van Nicolas Philibert. De Franse regisseur is bekend van de zeer succesvolle documentaire Etre et avoir (2002), over een klein schooltje op het Franse platteland waar een leraar lesgeeft aan dertien leerlingen, in leeftijd variërend van vier tot twaalf jaar. 

In Sur l’Adamant neemt de cineast de kijker mee naar de Adamant, een dagcentrum dat patiënten opvangt die aan allerlei psychiatrische stoornissen lijden

In Sur l’Adamant neemt de cineast de kijker mee naar een drijvend gebouw aan de Seine in hartje Parijs, de Adamant, een uniek dagcentrum dat patiënten opvangt die aan allerlei psychiatrische stoornissen lijden. ‘Alleen dankzij zware medicatie flip ik niet en kan ik met je praten. Anders zou ik denken dat ik Jezus ben’, zegt een van hen tegen Philibert. Een andere vertelt dat hij en zijn broer lijken op Theo en Vincent Van Gogh en dat Wim Wenders zijn persoonlijkheid afnam en deze als personage in diens film Paris Texas heeft gestopt.

Philibert weet op een indrukwekkende wijze de complexiteit en gelaagdheid van de menselijke psyche te vangen

Philibert laat de kijker kennis maken met psychiatrische patiënten en het behandelend team dat zo goed mogelijk weerstand biedt aan de achteruitgang en ontmenselijking van de psychiatrie. Vaste bezoekers aan de boot, medewerkers, komen samen voor allerlei activiteiten zoals koken, praten over voetbal, kunst maken, musiceren. Philibert observeert niet enkel maar weet op een indrukwekkende, genuanceerde en respectvolle wijze de complexiteit en gelaagdheid van de menselijke psyche te vangen. Tevens slaagt hij erin om de kwetsbaarheid en de veerkracht van de menselijke geest op een ontroerende manier vast te leggen.

Sur l’Adamant stemt tot nadenken over het belang van verbinding, empathie en begrip in onze maatschappij. Op de Adamant worden volwassenen uit vier Parijse arrondissementen opgevangen. Het hoort bij de afdeling psychiatrie van het ziekenhuis Saint-Maurice. Het is ontworpen in overleg met het team en de patiënten en is geopend in juli 2010.

Ik heb geprobeerd om het zo discriminerende beeld dat wij vaak hebben van gekke mensen om te draaien

De documentaire won op het Internationale Filmfestival van Berlijn de Gouden Beer, de belangrijkste prijs. Het is zeldzaam dat de Gouden Beer wordt toegekend aan een documentaire. De regisseur liet tijdens de uitreiking weten diep geraakt te zijn door beslissing van de jury. ‘Ik heb geprobeerd om het zo discriminerende beeld dat wij vaak hebben van gekke mensen om te draaien’, zei Philibert nadat hij de prijs in ontvangst had genomen. ‘Ook als we ons niet met hen kunnen identificeren wil ik dat we in staat zijn om op zijn minst te erkennen wat ons verbindt.’

Film: Nata per te

16-07-2024

Gay zijn en een vurige kinderwens hebben in Italië

‘Maar als de mens naar Mars is gegaan, misschien zal er op een dag ook hier iets veranderen’. En zo geschiedde. In 2018 stemde de kinderrechtbank in Napels in met het verzoek van Luca Trapanese (°1977) om Alba Stellamia met het syndroom van Down, te adopteren en haar zijn naam te geven: Alba Trapanese. 

De film Nata per te is gebaseerd op het gelijknamige boek dat Luca Trapanese schreef met Luca Mercadente. Het is gebaseerd op zijn eigen ervaringen.

Luca staat er dan alleen voor om een adoptieprocedure op te starten, bijgestaan door een koppige, gescheiden advocate en moeder van een tweeling

De 30-jarige homoseksuele Luca (Pierluigi Gigante) werkt in een instelling voor mensen met een beperking èn heeft een vurige kinderwens. Hij is bereid elke voorwaarde te accepteren, of het nu gaat om een kind of het soort pleegzorg. Zijn partner is dat niet. Hun relatie van elf jaar loopt op de klippen. Luca staat er dan alleen voor om een adoptieprocedure op te starten, bijgestaan door een koppige, gescheiden advocate (Teresa Saponangelo, bekend van È stata lamano di dio van Sorrentino) en moeder van een tweeling. Hij stuit echter op de Italiaanse wet die alleenstaanden verbiedt een kind te adopteren. In het katholieke Italië is ook het huwelijk enkel weggelegd voor heterokoppels. Tot slot is er de jeugdrechter (Barbora Bobulova), aanvankelijk verbijsterd door de persoonlijkheid van Luca, die volgens de wet onconventioneel is, maar vervolgens overtuigd is om ja te zeggen tegen adoptie voor het welzijn van Alba. Na een hevig proces mag Luca de pasgeborene Alba adopteren. Door haar beperking werd ze door meer dan twintig andere families afgewezen.

In het katholieke Italië is ook het huwelijk enkel weggelegd voor heterokoppels

Regisseur Fabio Mollo (Dog Years, Il padre d’Italia), werd eveneens als adoptievader geweigerd vanwege zijn geaardheid. Het resultaat is een persoonlijke, hartverwarmende film (gesitueerd in het historisch centrum van Napels en het eiland Ischia) over de betekenis van liefde en het belang van hoop zelfs in de moeilijkste tijden. Het gaat hierbij niet enkel om de strijd van Luca en Alba maar ook om die van duizenden andere aspirant-ouders en in de steek gelaten kinderen. De flashbacks die het hoofdpersonage terugbrengen naar zijn pijnlijke adolescentie en de boodschap dat je nooit de moed mag verliezen om je droom waar te maken zijn duidelijke boodschappen. Grote verdiensten hebben de scènes opgenomen in de leefgemeenschap van mensen met een beperking.

In Italië komen enkel koppels in aanmerking om kinderen met een beperking of gedragsproblemen te adopteren

Trapanese werd de eerste alleenstaande adoptievader in Italië. Sindsdien is hij de enige gebleven. In Italië komen enkel koppels in aanmerking om kinderen met een beperking of gedragsproblemen te adopteren. Meestal gaat het ook om kinderen die door andere gezinnen zijn afgewezen. In een interview verklaarde Trapanese dat hij op basis van zijn ervaring wist dat hij alle problemen zou aankunnen.

Vandaag is in Italië opnieuw het traditionele gezin van man en vrouw de wettelijke norm.

Abonneer op Linda Crivits